Επί δεκαετίες οι Έλληνες αρχαιολόγοι υπομονετικά επιχειρούν να ανακατασκευάσουν τις τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Θήρας, το εντυπωσιακό απομεινάρι ενός πολιτισμού που θάφτηκε στις ηφαιστειακές στάχτες πριν περίπου 3.500 χρόνια. Πρόκειται για έναν «ηράκλειο άθλο», που βρίσκει πλέον έναν πολύτιμο σύμμαχο στο «πρόσωπο» ενός «εικονικού αρχαιολόγου», ενός αυτόματου συστήματος, με την ονομασία «Γρίφος», το οποίο αναπτύσσουν επιστήμονες του πανεπιστημίου Πρίνστον των ΗΠΑ, σε συνεργασία με αρχαιολόγους στην Ελλάδα.
«H νέα τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον τρόπο που οι άνθρωποι κάνουν αρχαιολογία», δήλωσε στην ηλεκτρονική υπηρεσία ScienceDaily ο καθηγητής πληροφορικής του Πρίνστον, Ντέηβιντ Ντόμπκιν. Η σχετική ερευνητική εργασία (με τη συμμετοχή των ελλήνων αρχαιολόγων Χρήστου Ντούμα και Ανδρέα Βλαχόπουλου) παρουσιάστηκε τον Αύγουστο, στο Λος Άντζελες, στο κορυφαίο ετήσιο συνέδριο (SIGGRAPH) στο χώρο των γραφικών ηλεκτρονικών υπολογιστών.
«Η νέα προσέγγιση πραγματικά κάνει τον υπολογιστή ερευνητικό συνεργάτη των αρχαιολόγων», δήλωσε ο Ντόμπκιν, που εμπνεύστηκε το έργο μετά από μια επίσκεψή του στη Σαντορίνη το 2006 και έκτοτε η ομάδα του συνεργάστηκε στενά με την ομάδα των αρχαιολόγων και συντηρητών του Ακρωτηρίου.
Η ανακατασκευή μιας τοιχογραφίας, ενός μωσαϊκού ή όποιου άλλου αντικειμένου αρχαιολογικής εκσκαφής αποτελούσε ανέκαθεν μια πρόκληση σαν τη συμπλήρωση ενός «παζλ», αλλά πολύ πιο δύσκολη, καθώς το αρχικό αντικείμενο είναι συνήθως σπασμένο σε χιλιάδες μικρά κομμάτια, πολλά από τα οποία, με το πέρασμα των αιώνων, δεν έχουν πια καθορισμένο σχήμα ή χρώμα. Η συναρμολόγησή τους απαιτεί μεγάλη ανθρώπινη προσπάθεια και άπειρες δοκιμές μέχρι να ταιριάξουν.
Μέχρι σήμερα έχουν αναπτυχθεί βοηθητικά συστήματα υπολογιστών, για να αυτοματοποιήσουν ένα μέρος της διαδικασίας, τα οποία όμως θεωρούνται ακριβά, δύσχρηστα εν γένει και πρέπει να τα χρησιμοποιούν ειδικοί των υπολογιστών. Το νέο σύστημα του Πρίνστον είναι πιο φθηνό, πιο εύχρηστο και σχεδιασμένο εξαρχής να χρησιμοποιείται από τους ίδιους τους αρχαιολόγους και τους συντηρητές. Χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό ισχυρών αλγόριθμων και μιας μεθόδου επεξεργασίας ανάλογης με την παραδοσιακή των αρχαιολόγων.
Σύμφωνα με το βοηθό καθηγητή πληροφορικής του Πρίνστον, Σίμον Ρουσίνκιεβιτς, «όταν το έργο ολοκληρωθεί, ο χρόνος ανακατασκευής ενός τοίχου θα μειωθεί από χρόνια σε μήνες. Θα απελευθερώσει τους αρχαιολόγους για άλλες πολύτιμες εργασίες». Η ομάδα του Πρίνστον σχεδιάζει να εγκαταστήσει μόνιμα το σύστημα στο Ακρωτήρι της Θήρας φέτος το φθινόπωρο.
Το σύστημα αποτελείται από ένα κοινό επιτραπέζιο σαρωτή (που «σκανάρει» την επιφάνεια του αντικειμένου), ένα πομπό εκπομπής μιας ακτίνας λέηζερ (που καταγράφει το πλάτος και το βάθος του αντικειμένου) και μια περιστροφική πλατφόρμα (πάνω στην οποία γίνεται η μέτρηση του αντικειμένου), όλα συνδεμένα σε ένα φορητό υπολογιστή. Το λογισμικό (οι αλγόριθμοι) αναλαμβάνουν να «βγάλουν νόημα» από τις πληροφορίες που καταγράφηκαν. Ένας συντηρητής, με την καθοδήγηση ενός αρχαιολόγου, μπορεί να μετρήσει μέχρι δέκα αντικείμενα την ώρα. Το σύστημα μόνο του αναλαμβάνει να ταιριάξει τα επιμέρους κομμάτια σαν αληθινός «εικονικός αρχαιολόγος».
Βέβαια, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές του Πρίνστον, το σύστημά τους ποτέ δεν πρόκειται να αντικαταστήσει την εμπειρία, τη γνώση και τη διαίσθηση των πραγματικών αρχαιολόγων και συντηρητών. Η έρευνα του Princeton Graphics Group χρηματοδοτήθηκε από τα Ιδρύματα Kress, Seeger, Cotsen, National Science και Θήρας.
Πηγή : ΑΝΑ ΜΠΑ
helectra
Περιοδικον Ποικιλης Υλης 