Έλληνας βρήκε το «χρυσό διαμάντι» του web

Επί σειρά ετών χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο επένδυσαν τις ελπίδες τους για ευκολότερη ζωή στις δυνατότητες του Διαδικτύου. Επάνω στις προσδοκίες που γεννούσε το μέσο χτίστηκαν όνειρα και συγκροτήθηκαν οικονομικές αυτοκρατορίες. Η επένδυση κρατών και επιχειρήσεων στις διαδικτυακές υποδομές δεν σταμάτησε, καθώς η ελπίδα για διάχυση της ανάπτυξης παντού δεν έπαυσε να υπάρχει.

Ένας Έλληνας, ο ερευνητής του Πανεπιστημίου του Νιούκαστλ κ. Μ. Τρανός είναι ο πρώτος στη διεθνή βιβλιογραφία που χαρτογράφησε την υποδομή του ευρωπαϊκού Διαδικτύου και συσχετίζοντας τις υποδομές, την οικονομία και τις λειτουργίες των μητροπολιτικών περιφερειών, απέδειξε ότι τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά. Ότι δηλαδή αν η επένδυση στο Διαδίκτυο δεν συνοδεύεται από την έντονη δραστηριότητα της οικονομίας της γνώσης, η ανάπτυξη των σχετικών υποδομών κινδυνεύει να πάει χαμένη, αφού επωφελούνται μόνον οι μεγάλες μητροπολιτικές περιφέρειες της Δύσης!

Έλληνες οι «βασιλιάδες της γαρίδας» στην Αυστραλία

Στη μονάδα επεξεργασίας και κατάψυξης γαρίδων της Raptis Group

Η περιουσία της οικογένειας Ράπτη μέσω της εταιρίας Raptis Group, που δραστηριοποιείται στον τομέα της αλιείας και της εξαγωγής ψαριών σε όλο τον κόσμο, φτάνει τα $172 εκατ., γεγονός που την κατατάσσει ανάμεσα στους 100 πλουσιότερους ομίλους της Κουινσλάνδης, αφενός, αλλά και στους 200 πλουσιότερους της Αυστραλίας. Την ίδια στιγμή, η Raptis Group και οι ιδιοκτήτες της, οι κ.κ. Γιώργος, Κώστας και Τζιμ Ράπτης, θεωρούνται σήμερα οι «βασιλιάδες της γαρίδας», αφού η Raptis Group είναι η μεγαλύτερη αλιευτική επιχείρηση της Αυστραλίας με κύριο προϊόν παραγωγής και εξαγωγής τη γαρίδα.

Η ομογενειακή οικογενειακή επιχείρηση έχει στην ιδιοκτησία της 100 αλιευτικά πλοία, ιχθυοτροφεία, γραφεία σε κάθε μεγάλο λιμάνι της χώρας και εξάγει φρέσκα, αλλά και κατεψυγμένα ψάρια και γαρίδες σε κάθε γωνιά του κόσμου. Οι γαρίδες και τα ψάρια της ομογενειακής επιχείρησης πηγαίνουν από την Νοτιοανατολική Ασία έως την Ευρώπη, σερβίρονται σε ελληνικά πιάτα, ενώ εξάγονται επίσης σε Αφρική και Βόρεια Αμερική.

Επανάσταση στις μεταμοσχεύσεις νεφρού

Ελπίδα για χιλιάδες νεφροπαθείς η χρήση μοσχευμάτων και από δότες που πεθαίνουν από καρδιολογικά αίτια.

Φως στη ζωή πολλών ασθενών που σήμερα περιμένουν σε λίστες αναμονής έναν νεφρό (αρκετές φορές χωρίς ελπίδα) ρίχνει μια νέα μελέτη ειδικών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της, μια «δεξαμενή» δοτών νεφρού που έως σήμερα παρέμενε σε πολλές χώρες ανεκμετάλλευτη, εκείνη των ασθενών των οποίων η καρδιά έχει σταματήσει να χτυπά, μπορεί τελικώς να αποδειχθεί άκρως πολύτιμη. Πολλοί γιατροί έως σήμερα δεν τολμούσαν να χρησιμοποιήσουν όργανα ανθρώπων των οποίων η καρδιά δεν χτυπούσε πλέον καθώς φοβούνταν ότι λόγω της μη αιμάτωσής τους θα καταστρέφονταν. Οι επιστήμονες από το Κέιμπριτζ όμως στέλνουν τώρα αισιόδοξο μήνυμα καθώς είδαν ότι οι νεφροί και αυτών των δοτών είναι πλήρως κατάλληλοι για μεταμόσχευση. Το μήνυμά τους πρέπει να ληφθεί και στην Ελλάδα, όπου δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ η συγκεκριμένη διαδικασία. Αυτή τη στιγμή περίπου 1.000 άτομα περιμένουν με αγωνία έναν νεφρό που θα σώσει τη ζωή τους και η λίστα αναμονής φθάνει στα πέντε χρόνια.

O αριθμός των μεταμοσχεύσεων νεφρού θα μπορούσε ακόμη και να διπλασιαστεί στο μέλλον χάρη σε μια νέα ανακάλυψη ερευνητών του Τμήματος Κλινικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, σύμφωνα με την οποία είναι άκρως κατάλληλοι για μεταμόσχευση νεφροί δοτών οι οποίοι έχουν αποβιώσει εξαιτίας καρδιακού θανάτου.

Ως σήμερα οι ειδικοί σε πολλές χώρες προτιμούν για χρήση στις μεταμοσχεύσεις τα όργανα που προέρχονται από εγκεφαλικά νεκρούς δότες, καθώς θεωρείται ότι είναι πολύ πιο βιώσιμα από εκείνα που προέρχονται από ασθενείς που πεθαίνουν από καρδιολογικά αίτια. Και αυτό διότι οι γιατροί φοβούνται ότι αν το όργανο σταματήσει να τροφοδοτείται με αίμα όταν η καρδιά πάψει απότομα να χτυπάει, τότε καταστρέφεται αμέσως.

Οι εγκεφαλικά νεκροί δότες είναι ασθενείς που έχουν υποστεί σοβαρούς και μη αναστρέψιμους τραυματισμούς στο κεφάλι και οι οποίοι χρειάζονται μηχανήματα υποστήριξης προκειμένου να κρατηθούν στη ζωή. Αυτού του είδους οι ασθενείς είναι εκείνοι των οποίων τα όργανα προτιμώνται από πολλούς ειδικούς, αφού η καρδιά τους συνεχίζει να χτυπάει, με αποτέλεσμα να αιματώνονται τα ζωτικά όργανα. Τα τελευταία χρόνια όμως η πρόοδος των θεραπειών που χορηγούνται σε τέτοιους τραυματίες έχει σώσει πολλές ζωές, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η προσφορά νεφρών από τη συγκεκριμένη «δεξαμενή» δοτών. Ετσι οι ειδικοί καταφεύγουν πλέον, ολοένα συχνότερα, στη λήψη μοσχευμάτων από ασθενείς με «ελεγχόμενο» καρδιακό θάνατο (αυτό σημαίνει ότι ο θάνατος από καρδιά δεν προέρχεται από φυσικά αίτια αλλά οι γιατροί σταματούν σταδιακά την παροχή υποστήριξης ζωής με μηχανήματα). Ωστόσο ακόμη και σήμερα, όπως σημειώνουν οι ερευνητές από το Κέιμπριτζ, μόνο το 32% των νεφρών λαμβάνεται από ασθενείς των οποίων έχει σταματήσει η καρδιά, τουλάχιστον στη Βρετανία. Τα νέα ευρήματα όμως, σύμφωνα με τα οποία αν οι νεφροί δοτών των οποίων έχει σταματήσει η καρδιά μεταμοσχευθούν μέσα σε 12 ώρες είναι εξίσου ασφαλείς και λειτουργικοί με εκείνους εγκεφαλικά νεκρών δοτών, δίνουν σημαντική ελπίδα σε εκατομμύρια νεφροπαθείς παγκοσμίως.

Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους τα οποία δημοσιεύονται στην έγκριτη ιατρική επιθεώρηση «Τhe Lancet», οι βρετανοί επιστήμονες ανέλυσαν στοιχεία που αφορούσαν περισσότερες από 9.000 μεταμοσχεύσεις νεφρού οι οποίες έλαβαν χώρα σε 23 διαφορετικά βρετανικά κέντρα από το 2000 ως το 2007. Από το σύνολο των μοσχευμάτων 8.289 νεφροί προέρχονταν από εγκεφαλικά νεκρούς δότες και 845 από δότες που είχαν πεθάνει εξαιτίας καρδιολογικού προβλήματος.

Οπως αναφέρουν οι ερευνητές, επικεφαλής των οποίων ήταν ο καθηγητής Αντριου Μπράντλεϊ, δεν εμφανίστηκε διαφορά στο πόσο καλά έγιναν αποδεκτοί οι νεφροί από τον οργανισμό των ληπτών είτε αυτοί προέρχονταν από εγκεφαλικά νεκρούς δότες είτε από δότες των οποίων η καρδιά είχε σταματήσει να χτυπάει. Είναι μάλιστα σημαντικό ότι ως και πέντε χρόνια αργότερα τα μοσχεύματα και των δύο κατηγοριών συνέχιζαν να είναι το ίδιο λειτουργικά.

Ο καθηγητής Μπράντλεϊ είπε χαρακτηριστικά ότι «οι δότες που έχουν καταλήξει από καρδιολογικά αίτια αποτελούν μια πολύ σημαντική “πηγή” δωρεάς νεφρών η οποία έχει παραμεληθεί. Η χρήση μοσχευμάτων από τέτοιους δότες μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των μεταμοσχεύσεων νεφρού».

ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΩΛΗ

Πηγή: ΒΗΜΑ

helectra

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΣΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΦΥΣΤΙΚΙΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

«Μια φορά κι έναν καιρό φύσηξε το μαϊστράλι κι έφερε στο ακρογιάλι… παραμύθια».

H παραμυθού Ζωή Νικητάκη, Φωτό: Δέσποινα Βλασερού.

Ένα αφηγηματικό ταξίδι που περιλαμβάνει παραμύθια της λαϊκής μας παράδοσης. Παραμύθια που έλεγαν οι άνθρωποι παλιά, όταν δεν είχαν ακόμη χάσει την σύνδεσή τους με τη φύση, αλλά συνομιλούσαν με τα δέντρα, τα ζώα και τα  πουλιά. Ένα παληκάρι που η ομορφιά του λάμπει ως τ΄ άστρα αρπάζει κρυφά το αραχνοϋφαντο μαντήλι μιας μικρής νεράιδας που είναι πρώτη σε ομορφιά. Μια τσαπερδόνα καβάλα σ΄ έναν κόκορα, καθώς πηγαίνει στο στρατί της, ανταμώνει τις Μοίρες που την μεταμορφώνουν σε μια κόρη με απροσμέτρητη ομορφιά.

Ένας ψαράς έπειτα από χρόνια στην ξενιτά, αποφασίζει να γυρίσει πίσω στον τόπο του να δει τη γυναίκα του και το παιδί του.
Καθώς αποχαιρετά το αφεντικό του, παίρνει τρεις συμβουλές που αξίζουν πιότερο απ΄ όλου του κόσμου το χρυσάφι και στο ταξίδι της επιστροφής φτάνουν ν΄ αλλάξουν τη μοίρα του φτωχού ψαρά. Αυτοί και άλλοι ήρωες μας ξεδιπλώνουν τις μαγικές ιστορίες τους, καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι των παραμυθιών.

Αφήγηση παραμυθιών με τη συνοδεία μικρών μουσικών οργάνων: Ζωή Νικητάκη.

Σάββατο, 18 Σεπτεμβρίου ώρα: 19:00, Πύργος Μάρκελλου, Αίγινα.

Στο πλαίσιο της ΓΙΟΡΤΗΣ ΦΙΣΤΙΚΙΟΥ.

Χορηγός: ΑΝΕΔΗΚ ΚΡΗΤΙΚΟΣ.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η Ζωή Νικητάκη είναι φιλόλογος, ζωγράφος, αφηγήτρια παραμυθιών. Ασχολείται με την εικονογράφηση, την αφήγηση παραμυθιών και την εκπόνηση και παρουσίαση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ως φιλόλογος εργάστηκε επί σειρά ετών στο χώρο της φροντιστηριακής εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης ως μουσειοπαιδαγωγός, εμψυχώτρια εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εικονογράφος. Αναλαμβάνει τον σχεδιασμό, την επιμέλεια και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, σε άτομα με ειδικές ανάγκες, σε ενήλικες.

Έχει συνεργαστεί με το Υπουργείο Πολιτισμού, το Υπουργείο Παιδείας, την Actionaid Ελλάς, τους Ερευνητές της εφημερίδος Καθημερινής, τον Πολιτισμικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων, τον Πανελλήνιο Σύλλογο Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία, κλπ. Αγαπά τα παραμύθια γιατί είναι σαν τα πουλιά. Τ΄ακούνε μόνον τα παιδιά και όσοι έχουν καθαρή καρδιά. Τον παραμυθοαέρα τον εμφύσησε στην καρδιά και στο νου της η γιαγιά της.

Έχει αφηγηθεί παραμύθια στο Παράφωνο jazz club,στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Κηφισιάς, στην Κιβωτό του Κόσμου, στον πολυχώρο τέχνης black duck, σε φεστιβάλ για παιδιά στο θέατρο Φούρνος, σε σχολεία, σε γκαλερί στο πλαίσιο εικαστικών εκθέσεων, σε ραδιοφωνικές εκπομπές, σε πολιτιστικούς συλλόγους και δήμους διαφόρων περιοχών της Ελλάδος. Για το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Άγιος Σάββας έχει σχεδιάσει και παρουσιάσει το αφηγηματικό ταξίδι με τίτλο: “ταξίδι στον κήπο με τα παραμύθια και στης καρδιάς μας την αλήθεια”. Σε συνεργασία με τις εκδόσεις Ακρίτας πραγματοποίησε στη Στοά Βιβλίου μια βραδιά αφήγησης για ενήλικες. Αφηγήθηκε λαϊκά παραμύθια από διάφορες γωνιές της γης για τη δύναμη της πίστης και της αγάπης.

helectra

Ο Τζιμ Μόρισον όπως δεν τον είδαμε ποτέ

Η τελευταία απόπειρα για ένα κινηματογραφικό πορτρέτο του Τζιμ Μόρισον έγινε από τον Ολιβερ Στόουν. Η ταινία «The Doors» (1991), με έναν εξαιρετικό Βαν Κίλμερ στον ρόλο της πιο αιρετικής περσόνας που πέρασε ποτέ από τη ροκ σκηνή, τα είχε όλα: sex-drugs-rock’n’roll. Της έλειπε το πιο σημαντικό: Η αλήθεια.

Το ντοκιμαντέρ του Τομ Ντιτσίλο «When you ‘re strange», που θα προβληθεί τον Σεπτέμβριο στις «Νύχτες Πρεμιέρας – ConnX», είναι χρυσωρυχείο αρχειακού υλικού. Περιέχει μέχρι και σκηνές από ταινία που είχε γυρίσει στην έρημο του Λος Αντζελες. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται έκτοτε τα υπόλοιπα μέλη του θρυλικού συγκροτήματος. Ο Ρόμπι Κρίγκερ, για παράδειγμα, ο κιθαρίστας των «Doors», έχει πει ότι «το σενάριο ήταν ηλίθιο και δεν έδειχνε πώς ήταν ο Τζιμ στην πραγματικότητα».

Στον αντίποδα της γκλαμουράτης -ελκυστικής κατά τα άλλα- αμερικανικής ταινίας, βρίσκεται το ντοκιμαντέρ «When you ‘re strange» του Τομ Ντιτσίλο («Φυσική ξανθιά», «Johny Suede» κ.ά.). Θα προβληθεί στο «16ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας, Νύχτες Πρεμιέρας-Conn Χ» (15 – 26 /9Σεπτ.).

Ο Ντιτσίλο ακολούθησε έναν διαφορετικό δρόμο από αυτόν που βλέπουμε συνήθως στα ντοκιμαντέρ. Απουσιάζουν οι συνεντεύξεις, όχι μόνο αυτών που έζησαν από κοντά τους «Doors», αλλά και των μελών του συγκροτήματος. Η μόνη μαρτυρία είναι το αρχειακό υλικό -από συναυλίες, πρόβες, ηχογραφήσεις- που παραχώρησαν η μητέρα της συντρόφου τού Μόρισον, Πάμελα Κέρσον, αλλά και η αδερφή του. Ο Ντιτσίλο έστησε ένα ντοκιμαντέρ που μοιάζει να εκτυλίσσεται στο ζωντανό παρόν με αφηγητή τον εξαιρετικό Τζόνι Ντεπ.

Οτοστόπ στην έρημο

Μέσα, όμως, στο «When you ‘re strange» υπάρχει ένα κρυμμένο διαμαντάκι, που ίσως ο ρόλος του δεν είναι τόσο ξεκάθαρος. Πρόκειται για την ταινία «HWY: An American Pastoral», που γύρισε ο Μόρισον το 1969 με τον Πολ Φεράρα στην έρημο Μοτζάβε, στο Λος Αντζελες. Στο πειραματικό αυτό φιλμάκι, ο Μόρισον υποδύεται έναν άντρα που κάνει οτοστόπ και διασχίζει με ένα σπορ αυτοκίνητο Shelby GT500 μια έρημο. Η πενηντάλεπτη ταινία -που βασίζεται στις εμπειρίες του ίδιου του Μόρισον όταν έκανε οτοστόπ στα φοιτητικά του χρόνια- δεν έχει παιχτεί ποτέ ολόκληρη. Σκόπευε να την προβάλει τον Οκτώβριο του 1969, αλλά η δολοφονία της Σάρον Τέιτ από τον Τσαρλς Μάνσον άλλαξε τα σχέδια. Αλλά και τις λίγες φορές που έχει προβληθεί, περιορίστηκε σε αποσπάσματα.

Το ίδιο ισχύει και στο «When you ‘re strange». Στο ντοκιμαντέρ χρησιμοποιούνται μόνο σκηνές όπου ο Μόρισον και ο Φεράρα δεν χρησιμοποίησαν στην ταινία τους. Ξεκινάει με ένα απόσπασμα όπου ο Μόρισον οδηγεί ένα σπορ αμάξι -πιο όμορφος από ποτέ, με γένια και μακριά μαλλιά- και ακούει στο ραδιόφωνο για τον θάνατό του – σκηνοθετικό τέχνασμα.

Η περιπλάνηση του Μόρισον στην έρημο έδωσε στον Ντιτσίλο τον συνδετικό κρίκο για το ντοκιμαντέρ του. Οι σκηνές εναλλάσσονται με τα πραγματικά στιγμιότυπα από τη μεγάλη καλλιτεχνική πορεία του.

Διότι το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει υλικό από το 1965, τότε που ο Τζιμ Μόρισον γνώρισε τον Ρέι Μανζάρεκ στο UCLA, όπου σπούδαζαν και οι δύο σινεμά, μέχρι τον θάνατό του το 1971, στο διαμέρισμα όπου έμενε με την Πάμελα στο Παρίσι. Μέσα σε αυτή την εξαετία έβγαλαν έξι δίσκους και έκαναν αμέτρητες συναυλίες. Το αρχειακό υλικό καταγράφει τη σταδιακή εξέλιξη του Μόρισον από έναν συνεσταλμένο νεαρό, ο οποίος ντρεπόταν που τραγουδούσε και ψέλλιζε με την πλάτη γυρισμένη στο κοινό, μέχρι τη μετάλλαξή του σε έναν προκλητικό περφόρμερ, που έβγαλε τα γεννητικά του όργανα στη σκηνή στην περίφημη συναυλία στο Μαϊάμι.

Παράλληλα με την πορεία του συγκροτήματος, και κυρίως του φρόντμαν, το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει και την αλλαγή της φυσιογνωμίας του κοινού. Από μουσικόφιλοι ροκάδες, που είχαν μυριστεί τους μουσικούς νεωτερισμούς των «Doors», εξελίχθηκαν σε αδηφάγους παρατηρητές που ήθελαν να γίνουν μάρτυρες των ακροτήτων στις οποίες οδηγούσαν τον Μόρισον το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

«Ήταν δημιούργημα του ίδιου του του εαυτού», είπε ο Ντιτσίλο σε πρόσφατη συνέντευξή του. «Το καλύτερο ναρκωτικό του ήταν η κατασκευή του εαυτού του. Τίποτα δεν συγκρινόταν με αυτό το συναίσθημα. «Φτιαχνόταν» από τη φήμη του και την ικανότητα να κάνει και να λέει οτιδήποτε, όποτε ήθελε. Τελικά όλο αυτό υπερίσχυσε της επιθυμίας του να είναι απλώς ένας ποιητής».

Ο Μόρισον, άλλωστε, ίσως σε όλη του τη ζωή, πάσχιζε να ξεπεράσει την καταπίεση από τον στρατιωτικό πατέρα του, που είχε πολεμήσει στο Βιετνάμ. Και όσο μεσουρανούσε τόσο ο πατέρας του τον συμβούλευε να παρατήσει τη μουσική γιατί ήταν… ατάλαντος.

Μάνατζερ του εαυτού του

Ο Ντιτσίλο δεν αγιοποιεί τον Μόρισον. Εκεί που τον εξυψώνει ως έναν αρχαίο σαμάνο, την επόμενη στιγμή λέει ότι ήταν ένας ιδιοφυής άνθρωπος με ιδιοφυή στρατηγική! Το ντοκιμαντέρ, πάντως, ενθουσίασε τα εναπομείναντα μέλη του συγκροτήματος.

Ο Ρέι Μάνζαρεκ σχολίασε: «Ο Ολιβερ Στόουν παρουσιάζει τον Τζιμ σαν γόνο του σατανά χωρίς να πιάσει τον άγγελο που είχε μέσα του. Ενώ αυτό το ντοκιμαντέρ καταγράφει τόσο τη διονυσιακή πλευρά του όσο και την παράνοιά του. Στη σκηνή βρισκόμασταν όλοι σε μια πνευματική έκσταση που προκαλούσε ο ρυθμός της μουσικής».

Οι φαν του Μόρισον, όμως, ίσως απογοητευτούν. Το ντοκιμαντέρ δεν περιέχει τις καινούργιες πληροφορίες που θα ήθελαν. Είναι, πάντως, ένα χρυσωρυχείο αρχειακού υλικού. Αν κάνουμε τη σύγκριση με την ταινία του Ολιβερ Στόουν, το ντοκιμαντέρ βγαίνει κερδισμένο. Αντί να βλέπεις τον Βαν Κίλμερ να προσποιείται τον Μόρισον, είναι προτιμότερο να χαζεύεις τον ίδιο τον Τζιμ Μόρισον να σπαράζει, να κυλιέται και να σωριάζεται, σαν ένας σύγχρονος Διόνυσος, εκστατικός και εκστασιασμένος, ουρλιάζοντας… «father Ι want to kill you, mother Ι want to fuck you». *

ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

helectra

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ: Ελληνικό «νυστέρι» σε μια ύπουλη νόσο

Όσοι πάσχουν από την ασθένεια που εντοπίζεται δύσκολα μπορούν να ανασάνουν από ανακούφιση: Ο καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτας στον Καναδά κ. Ευ. Μιχελάκης άνοιξε δρόμο για αποτελεσματικά φάρμακα.

Φως στο σκοτεινό τούνελ της πνευμονικής υπέρτασης, μιας νόσου που «χτυπά» σιωπηλά και ύπουλα τον οργανισμό κόβοντας την… ανάσα των ασθενών και πολλές φορές πρόωρα ακόμη και το νήμα της ζωής τους, ρίχνει μια νέα μελέτη ειδικών από το Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτας στον Καναδά, η οποία φέρει και ελληνική υπογραφή, εκείνη του καθηγητή Καρδιολογίας κ. Ευ. Μιχελάκη. Η μελέτη, που θεωρήθηκε τόσο σημαντική ώστε να κοσμεί το διαδικτυακό εξώφυλλο της έγκριτης επιστημονικής επιθεώρησης «Science Τranslational Μedicine» της 11ης Αυγούστου, αποτελεί την πρώτη συστηματική διερεύνηση του μεταβολισμού στα τοιχώματα των παθολογικών αγγείων σε ό,τι αφορά την πνευμονική υπέρταση. Δείχνει ότι απαιτείται αύξηση του κυτταρικού μεταβολισμού προκειμένου το αίμα να συνεχίσει να ρέει… άφθονο εντός των πνευμονικών αρτηριών που το έχουν απόλυτη ανάγκη. Και όχι μόνο αυτό: Μαρτυρεί επίσης ότι φάρμακα- ορισμένα εκ των οποίων ήδη διαθέσιμα, γεγονός πολύ σημαντικό- τα οποία αυξάνουν τον κυτταρικό μεταβολισμό θα μπορούσαν μελλοντικά να κάνουν τους ασθενείς με πνευμονική υπέρταση να… ανασάνουν με ανακούφιση για το μέλλον τους, το οποίο σήμερα δυστυχώς δεν είναι ευοίωνο.

Θύματα κυρίως 30χρονες!

Η πνευμονική υπέρταση αφορά επικίνδυνα υψηλή πίεση στις πνευμονικές αρτηρίες εξαιτίας ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού των λείων μυϊκών κυττάρων και των ενδοθηλιακών κυττάρων των πνευμόνων, με αποτέλεσμα να προκαλείται μεγάλη στένωση των πνευμονικών αρτηριών . Τα κύρια «θύματά» της είναι γυναίκες στο μέσον της δεκαετίας των 30 ετών τους (δεν έχει βρεθεί ακόμη για ποιον λόγο συμβαίνει αυτό), ωστόσο η πάθηση μπορεί να «πλήξει» διαφορετικές ηλικίες.

Η νέα γνώση που φωτίζει τώρα την ασθένεια έχει, πάντως, όπως αναφέρει ο κ. Μιχελάκης στο «Βήμα», ιδιαίτερη βαρύτητα αφού ανοίγει τον δρόμο της κατανόησης και της αντιμετώπισης και πολλών άλλων μορφών παθήσεων των αγγείων. «Αν και η πνευμονική υπέρταση θεωρείται σπάνια νόσος- παρ΄ ότι τελικώς δεν είναι και τόσο-, είναι αντιπροσωπευτική μιας κατηγορίας αγγειοπαθειών οι οποίες χαρακτηρίζονται από πολλαπλασιασμό των αγγείων στο κυτταρικό τοίχωμα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται τελικώς στένωση ή αποκλεισμός του αυλού τους. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και οι περιπτώσεις επαναστένωσης των αρτηριών μετά τη διενέργεια στεντ στις καρωτίδες ή στις στεφανιαίες αρτηρίες».

Πολυπρόσωπη και περίπλοκη νόσος

Οι πνεύμονές μας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας και της ζωής μας. Η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση όμως, μια σιωπηλή και «ύπουλη» νόσος, απειλεί να κόψει πρόωρα το νήμα της ζωής των ασθενών μέσω της απόφραξης των πνευμονικών αρτηριών
Υπάρχουν διαφορετικές μορφές πνευμονικής υπέρτασης. Η ιδιοπαθής αρτηριακή πνευμονική υπέρταση είναι σχετικώς σπάνια (υπολογίζεται ότι «πλήττει» ένα άτομο ανά 100.000). Ωστόσο υπάρχει μια μορφή πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης που είναι πολύ συχνότερη και συνδέεται με αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο ερυθηματώδης λύκος, το σκληρόδερμα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Συχνή είναι η εμφάνιση της πνευμονικής υπέρτασης και σε άτομα με συγγενείς καρδιοπάθειες (περίπου τα 2/3 των ασθενών εμφανίζουν την πάθηση) αλλά και σε φορείς του ιού ΗΙV του ΑΙDS ή σε άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό του έρπητα (ΗSV). Παράλληλα η θρομβωτική πνευμονοπάθεια αλλά και οι αιμολυτικές αναιμίες όπως η μεσογειακή αναιμία, που αποτελεί μια ασθένεια με άκρως… ελληνική ταυτότητα, συνδέονται με υψηλά ποσοστά πνευμονικής υπέρτασης. Η πάθηση εμφανίζεται και σε άτομα με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) περιπλέκοντας τη θεραπευτική αντιμετώπισή τους.

Οπως όλα μαρτυρούν, πρόκειται για μια πολυπρόσωπη νόσο που δείχνει- δυστυχώς- ένα πολύ «άσχημο» πρόσωπο στους ασθενείς. Και αυτό διότι συνήθως γίνεται αντιληπτή σε πολύ προχωρημένο στάδιο, με αποτέλεσμα η πρόγνωση για τους πάσχοντες να είναι πολύ κακή- σύμφωνα με τη βιβλιογραφία και με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά επίσημα επιστημονικά στοιχεία, το προσδόκιμο ζωής είναι τρία ως πέντε χρόνια από τη στιγμή της διάγνωσης. Τα συμπτώματα συχνά ξεγελούν: Εμφανίζεται για παράδειγμα μια μικρή δύσπνοια στο περπάτημα ή οιδήματα στα πόδια (συμπτώματα, δηλαδή, δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας) και λιποθυμία, κυρίως όταν το άτομο ασκείται. «Ακριβώς επειδή τα συμπτώματα αυτά προσομοιάζουν με εκείνα άλλων παθήσεων, πολλές περιπτώσεις πνευμονικής υπέρτασης χάνονται» λέει ο κ. Μιχελάκης.

Ο ειδικός προσθέτει ότι για να εξακριβωθεί η ύπαρξη πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης σε έναν ασθενή απαιτείται αρχικώς η διεξαγωγή καρδιογραφήματος ή υπέρηχου καρδιάς· αν οι εξετάσεις αυτές δείξουν καρδιομεγαλία, τότε πρέπει να σημάνει συναγερμός στον γιατρό, ο οποίος στη συνέχεια επιβάλλεται να υποβάλει τον ασθενή σε εξειδικευμένες εξετάσεις, με κυριότερη τον καθετηριασμό της καρδιάς, ο οποίος είναι απαραίτητος για την τελική διάγνωση. «Και αυτό διότι η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση συγχέεται αρκετές φορές με την πνευμονική υπέρταση εξαιτίας διαστολικής δυσλειτουργίας της αριστερής κοιλίας της καρδιάς,η οποία αποτελεί μια διαφορετική πάθηση που αντιμετωπίζεται με τα κλασικά καρδιολογικά φάρμακα» εξηγεί ο έλληνας καθηγητής.

Τον διαχωρισμό αυτόν μεταξύ των δύο καταστάσεων αγνοούν όμως ακόμη και κάποιοι ειδικοί. «Το αποτέλεσμα είναι ότι αρκετοί γιατροί έπειτα από έναν απλό υπέρηχο ξεκινούν τη λανθασμένη χορήγησηπολύ ακριβών- φαρμάκων για την πνευμονική αρτηριακή υπέρταση στους ασθενείς τα οποία μπορεί ακόμη και να τους επιβαρύνουν» υπογραμμίζει ο κ. Μιχελάκης.

Ακριβές θεραπείες και αστοχίες

Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία της πάθησης, ένα από τα «όπλα» των ειδικών είναι οι ανταγωνιστές της ενδοθηλίνης, ενώ στο «οπλοστάσιο» προστέθηκε πριν από κάποια χρόνια και η σιλδεναφίλη (ένας ανταγωνιστής της φωσφοδιαστεράσης 5 ο οποίος περιέχεται και στο γνωστό σε όλους μπλε χάπι, το Viagra, ενάντια στη στυτική δυσλειτουργία). Και άλλοι ανταγωνιστές της φωσφοδιαστεράσης έχουν πλέον έγκριση για χρήση στην πνευμονική αρτηριακή υπέρταση. Υπάρχουν και κάποια φάρμακα για τις βαριές περιπτώσεις τα οποία χορηγούνται παρεντερικά και ονομάζονται ανάλογα προστακυκλίνης. Σύμφωνα με τον καθηγητή, «οι θεραπείες αυτές είναι πολύ ακριβές- φθάνουν ως και τα 100.000 ευρώ ετησίως- και σε αρκετές περιπτώσεις δεν προσφέρουν πολλά στους ασθενείς, ενώ συνδέονται με παρενέργειες όπως οι ανταγωνιστές της ενδοθηλίνης οι οποίοι σχετίζονται με ηπατοτοξικότητα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι όμως ότι χορηγούνται κάποιες φορές χωρίς να έχει γίνει η σωστή, ολοκληρωμένη διάγνωση του ασθενούς που θα αποδεικνύει ότι πάσχει από πνευμονική αρτηριακή υπέρταση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον οργανισμό του αλλά και για τα συστήματα υγείας».

Αναζητώντας το «μοριακό νυστέρι»

Με δεδομένη τη σοβαρότητα της πάθησης, την κακή πρόγνωση των ασθενών και την ανεπάρκεια των θεραπειών, το τελευταίο διάστημα η επιστήμη έχει κάνει στροφή αναζητώντας νέες θεραπείες. Στην «καρδιά» της νέας φιλοσοφίας βρίσκεται το γεγονός ότι, αφού η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση οφείλεται σε πολλαπλασιασμό των κυττάρων των πνευμονικών αρτηριών, απαιτούνται φάρμακα που θα σταματούν αυτόν τον πολλαπλασιασμό. Η πρόκληση είναι όμως ακόμη μεγαλύτερη για τους ερευνητές: Οι νέες θεραπείες που θα βρεθούν θα πρέπει να στοχεύουν αποκλειστικώς τις πνευμονικές αρτηρίες και όχι τις υπόλοιπες αρτηρίες του οργανισμού που δεν παρουσιάζουν βλάβες.

«Συγχρόνως τα συγκεκριμένα φάρμακα θα πρέπει να ενισχύουν τον κυτταρικό θάνατο, την απόπτωση όπως ονομάζεται, ώστε να απομακρυνθούν τα επιπλέον κύτταρα και να ξανανοίξει ο αυλός των πνευμονικών αρτηριών. Αναζητούμε «Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα κύτταρα των αγγείων στην πνευμονική υπέρταση έχουν τον ίδιο μεταβολισμό με τα καρκινικά κύτταρα.Υπάρχει όμως και άλλο ένα κοινό στοιχείο: Όπως στον καρκίνο πολλά και διαφορετικά ογκογονίδια οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα,που δεν είναι άλλο από την καρκινογένεση, έτσι και στην πνευμονική αρτηριακή υπέρταση πολλές και διαφορετικές αιτίες έχουν τον ίδιο παρονομαστή, τον πολλαπλασιασμό δηλαδή κυττάρων στις πνευμονικές αρτηρίες» ένα “μοριακό νυστέρι” που θα ανοίγει τις πνευμονικές αρτηρίες χωρίς να βλάπτει τις υπόλοιπες αρτηρίες του οργανισμού» περιγράφει γλαφυρά ο κ. Μιχελάκης. Θα σκεπτόταν κάποιος- και σωστά- ότι η φιλοσοφία αυτή μοιάζει πολύ με εκείνη του καρκίνου στον οποίον οι επιστήμονες αναζητούν τον τρόπο για να προκαλέσουν θάνατο των καρκινικών κυττάρων χωρίς να βλάψουν και τα υγιή κύτταρα. συμπληρώνει ο καθηγητής.

Ένα ένζυμο άνοιξε την… πόρτα

Η νέα μελέτη της ομάδας από το Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτας η οποία δημοσιεύθηκε στο «Science Τranslational Μedicine» φώτισε αυτόν ακριβώς τον μηχανισμό που αλλάζει τον μεταβολισμό των κυττάρων στην πνευμονική υπέρταση, όπως συμβαίνει με τον καρκίνο, δείχνοντας έναν νέο σημαντικό στόχο για θεραπείες. Τα αποτελέσματα προέκυψαν έπειτα από πειράματα σε ανθρώπινους ιστούς, καθώς και σε ποντίκια και αρουραίους. Οι ερευνητές αφαίρεσαν ένα μεταβολικό ένζυμο (malonyl-CΟΑ-decarboxylase) από τα πειραματόζωα το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες μειώνει τον μεταβολισμό στα μιτοχόνδρια (εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων). Οταν τα ζώα ετέθησαν υπό συνθήκες υποξίας (έλλειψη οξυγόνου στην κυκλοφορία του αίματος), η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα εμφάνισης πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης, φάνηκε ότι παρουσίαζαν ανθεκτικότητα στη νόσο. «Δείξαμε για πρώτη φορά ότι ένα μεταβολικό ένζυμο παίζει κυρίαρχο ρόλο στην εμφάνιση της συγκεκριμένης ασθένειας και πιθανώς στην εμφάνιση και όλων των πολλαπλασιαστικών αρτηριοπαθειών, όπως οι στενώσεις που εμφανίζονται μετά το μπαλονάκι» λέει ο κ. Μιχελάκης.

Έχοντας υπόψη τους το νέο δεδομένο, οι ερευνητές προχώρησαν ένα βήμα πιο πέρα δοκιμάζοντας ήδη κυκλοφορούντα φάρμακα που αναστέλλουν τον μεταβολισμό των κυττάρων σε αρουραίους με πνευμονική αρτηριακή υπέρταση. Ένα εξ αυτών των φαρμάκων ήταν η τριμεταζιδίνη που χορηγείται για τη θεραπεία της στηθάγχης. Οι επιστήμονες δοκίμασαν επίσης ένα πειραματικό φάρμακο που αναστέλλει τη δράση του μεταβολικού ενζύμου malonyl-CΟΑ-decarboxylase το οποίο φάνηκε να αποτελεί «κλειδί» για να μπει φρένο στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων των πνευμονικών αγγείων. Τέλος, δοκιμάστηκε το DCΑ (dichloroacetic acid), ένα φθηνό φάρμακο που κυκλοφορεί τα τελευταία 30 χρόνια για την αντιμετώπιση μιας σπάνιας κληρονομικής μεταβολικής νόσου και το οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε φάση δοκιμών από την ομάδα του κ. Μιχελάκη ενάντια στον καρκίνο.

«Φως» από τρία φάρμακα

Τα αποτελέσματα ήταν καλά και στις τρεις περιπτώσεις. «Τα τρία φάρμακα χρησιμοποιούν διαφορετικά μονοπάτια αλλά οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, γεγονός σημαντικό» λέει ο καθηγητής και συμπληρώνει ότι τα ευρήματα αυτά από τα ζώα, τα οποία είναι βέβαια απαραίτητο να επαληθευθούν και στον άνθρωπο, δείχνουν ότι μπορούμε να περάσουμε σχετικά γρήγορα σε κλινικές δοκιμές, αφού μιλούμε για φάρμακα που στην πλειονότητά τους κυκλοφορούν και έτσι έχει ελεγχθεί η ασφάλειά τους.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η ομάδα από την Αλμπέρτα έχει ήδη ξεκινήσει πριν από τρεις μήνες κλινική δοκιμή του DCΑ σε ασθενείς με πνευμονική αρτηριακή υπέρταση σε συνεργασία με ειδικούς του Ιmperial College στο Λονδίνο. «Πρόκειται για μικρού εύρους δοκιμή φάσης 1, στην οποία θα συμμετάσχουν συνολικά 30 ασθενείς. Περιμένουμε κάποια αποτελέσματα σε τουλάχιστον ενάμιση χρόνο» μας πληροφορεί ο κ. Μιχελάκης.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, και άλλα φάρμακα-τροποποιητές του μεταβολισμού των κυττάρων θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικά ενάντια στην πνευμονική αρτηριακή υπέρταση αλλά είναι βέβαια απαραίτητο να δοκιμαστούν. «Στο πλαίσιο αυτό ίσως και κάποια φάρμακα για τον διαβήτη που στοχεύουν τον μεταβολισμό θα ήταν δυνατόν να φανούν χρήσιμα». Μακάρι η παρέμβαση στην «καρδιά» του μεταβολισμού των πνευμονικών κυττάρων να σημάνει στα χρόνια που έρχονται μια μεγάλη… μεταβολή στη δύσβατη (και συχνά αδιέξοδη) πορεία που ακολουθούν σήμερα πολλοί ασθενείς με πνευμονική υπέρταση, κάνοντάς τους να αναπνέουν ελεύθερα… τον αέρα της ζωής.

Θεοδώρα Τσώλη

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ «ΚΛΕΙΔΙΑ» Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Στη χώρα μας ο «σιωπηλός εχθρός» της δημόσιας υγείας που φέρει τον τίτλο της πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης έχει την ίδια τύχη (που κάποιες φορές μεταφράζεται σε ατυχία των ασθενών) με πολλούς άλλους…εχθρούς της υγείας: Ουσιαστικώς δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα καταγραφής της νόσου, όπως αναφέρει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Διακλινικού Ιατρείου Πνευμονικής Υπέρτασης στο νοσοκομείο «ΠΓΝ Αττικόν» κ. Στ. Ορφανός. Ο κ. Ορφανός, ο οποίος είναι και μέλος του Ρulmonary Vascular Research Ιnstitute (ΡVRΙ) με έδρα στο Λονδίνο και στο Σικάγο, στο οποίο συμμετέχουν παγκοσμίως αναγνωρισμένοι ειδήμονες στο πεδίο της πνευμονικής υπέρτασης με στόχο την καταγραφή της συχνότητας και της επίπτωσης της νόσου (υπεύθυνος έρευνας στο Ινστιτούτο είναι ο κ. Μιχελάκης), τονίζει: «Ολοένα πιο συχνά υπογραμμίζεται πλέον η ανάγκη να γίνει καταγραφή των περιστατικών της ασθένειας στη χώρα μας. Το θέμα είναι ποιος θα αναλάβει αυτή την επίσημη καταγραφή. Οπως όλα δείχνουν, πρέπει να πρόκειται για μια έγκριτη επιστημονική εταιρεία η οποία θα έχει κάτω από την “ομπρέλα” της ειδικούς των διαφορετικών ειδικοτήτων που ασχολούνται με την πολύπλοκη νόσο- πνευμονολόγοι, καρδιολόγοι, ρευματολόγοι, εντατικολόγοι. Γι΄ αυτόν τον λόγο άλλωστε βρισκόμαστε κοντά στη δημιουργία μιας επιστημονικής εταιρείας πνευμονικής υπέρτασης στην Ελλάδα».

Σε ό,τι αφορά τη σωστή αντιμετώπιση της πνευμονικής υπέρτασης ο κ. Ορφανός επισημαίνει ότι,σύμφωνα με τις οδηγίες των διεθνών επιστημονικών εταιρειών, επιβάλλεται ο έλεγχος να γίνεται από εξειδικευμένα κέντρα. «Ωστόσο αρκετοί ασθενείς αντιμετωπίζονται εκτός ειδικών κέντρων με ελλιπείς εξετάσεις και με αποτέλεσμα να λαμβάνουν φάρμακα για τη συγκεκριμένη πάθηση χωρίς να αποδεικνύεται ότι τα χρειάζονται». Σύμφωνα με τον ειδικό, το «κλειδί» είναι «η συνεργασία των εγκρίτων συναδέλφων που αντιμετωπίζουν έστω και μεμονωμένα τέτοια περιστατικά με τους γιατρούς των ειδικών κέντρων που υπάρχουν εντός δημοσίων νοσοκομείων».

Τέτοια κέντρα βρίσκονται τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη,το Ηράκλειο και τα Γιάννενα. «Χρειαζόμαστε βελτιώσεις αλλά ακόμη και σήμερα υπάρχουν εξειδικευμένα κέντρα στα οποία μπορεί να καταφύγει ένας ασθενής ώστε να λάβει σωστή διάγνωση. Το θέμα είναι να φθάσει ως αυτά» καταλήγει ο κ. Ορφανός. Η ισχύς εν τη ενώσει, λοιπόν, μαζί με την καλή οργάνωση (που αποτελεί…είδος εν ανεπαρκεία στην Ελλάδα) θα μπορούσαν να φέρουν αποτελέσματα. Ελπίζουμε να μη μείνουμε στα ευχολόγια…[ΤΟ ΒΗΜΑ]

helectra