Ο μασκαράς μανάβης Γρίβας και η «Τρελοκατερίνα»

Του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

 

Τα αποκριάτικα καμώματα του Δ. Γρίβα που αναστάτωναν τους Αθηναίους

 

Οι Aπόκριες έδιναν πάντα την ευκαιρία στα λαϊκά στρώματα να διασκεδάζουν και να σατιρίζουν την επικαιρότητα, τα μεγάλα πολιτικά και οικονομικά θέματα, κυρίως δε την πολιτική και τους πολιτικούς. Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ακόμη, ορισμένοι λαϊκοί τύποι πρωταγωνιστούσαν στα αποκριάτικα πανηγύρια, ήταν λαοφιλείς και σχεδόν πάντα βρίσκονταν απέναντι στην κάθε μορφής εξουσία.

Πρωτομαγιά

Λαογραφία: Οι εορτές του Μαΐου έχουν πανάρχαια καταγωγή και σχετίζονται με τον κύκλο των εποχών και την αναγέννηση της φύσης. Από πολλούς ιστορικούς και εθνολόγους θεωρούνται επιβιώσεις αγροτικών λατρευτικών εκδηλώσεων και μυστηριακών ιεροτελεστιών σχετικών με τη γονιμότητα των φυτών και των ζώων. Οι εορτές αυτές, από τις σημαντικότερες του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, συχνά συνδέονταν με θρησκευτικές εορτές (όπως της χριστιανικής Πεντηκοστής) και τελούνταν είτε την πρώτη μέρα του μήνα είτε την πρώτη Κυριακή του, έως ότου συγχωνεύτηκαν στην εορτή της Πρωτομαγιάς.

Τα σύνεργα της τύχης: Γούρια, σημάδια, μαντέματα

Το «οπλοστάσιο» που επιστρατεύει ο καθημερινός άνθρωπος για να επηρεάσει προς το καλύτερο τα μελλούμενα.

H έννοια της πρόβλεψης του μέλλοντος είναι ένα μεγάλο ζητούμενο στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Ο φόβος για αυτό που επιφυλάσσει η προσωπική και οικογενειακή ζωή, για τις επιπτώσεις του χρόνου, του ενιαυτού, των εποχών, του καιρού, οδηγεί σε μια σειρά πράξεις και ενέργειες που βασίζονται σε εδραιωμένες αντιλήψεις για τους παράγοντες οι οποίοι παίζουν τον καθοριστικό ρόλο.

Οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες του δίσεκτου… 2012!

  Το 2012 που πλησιάζει, πέρα από τις γνωστές προφητείες και καταστροφολογίες που το συνοδεύουν, έχει ακόμη ένα… κουσούρι: είναι δίσεκτο!

Νηρηΐδες ή Νεράϊδες

Οι Νηρηΐδες, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν νύμφες, που προσωποποιούσαν τις καταστάσεις και τα χαρακτηριστικά της θάλασσας. Ήταν κόρες του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδας και εξ αυτής εγγονές του Ωκεανού. Ήταν γύρω στις πενήντα, ενώ έφταναν και τις εκατό, κατά άλλη άποψη.

Οι Νηρηΐδες ζούσαν στο βυθό της θάλασσας, στο παλάτι του πατέρα τους και περνούσαν τη μέρα τους κολυμπώντας και παίζοντας με δελφίνια, ή καθισμένες σε χρυσούς θρόνους ή βράχους τραγουδώντας και υφαίνοντας ή στεγνώνοντας τα πλούσια και μακριά μαλλιά τους. Δεν επέτρεπαν σε καμία θνητή να παραβάλλεται με αυτές στην ομορφιά. Είχαν τη δύναμη να ταράζουν τη θάλασσα αλλά και να την ηρεμούν. Γενικά ήταν πάντοτε περιχαρείς για την αθανασία τους και συνόδευαν τά άρματα των ενάλιων θεών.

Τα Μανάβικα στα Τρίκαλα και ο θρυλικός… Σακαφλιάς

Πρόκειται για μία από τις παλιές γειτονιές των Τρικάλων, η οποία αποτελεί φυσική συνέχεια του Βαρουσίου. Είναι τα Μανάβικα. Εκεί, τα κτήρια είναι όλα κτισμένα με τον ίδιο αρχιτεκτονικό ρυθμό: Από συμπαγές τούβλο, ψηλοτάβανα με πατάρι και μεγάλα ανοίγματα. Τα Μανάβικα παρουσιάζουν μια εξελικτική πορεία στην μακρόχρονη ιστορία τους. Τη δεκαετία του 1920, σύμφωνα με στοιχεία του δήμου Τρικκαίων, λειτουργούσαν εκεί οι παλιοί οίκοι ανοχής της πόλης, τα λεγόμενα «στενά», ουζερί και ταβερνάκια. Όταν οι οίκοι ανοχής σταμάτησαν να λειτουργούν στη γειτονιά, στα κτίρια αυτά άρχισε να λειτουργεί η λαχαναγορά. Σήμερα, πλήρως ανακαινισμένα, στο μεγαλύτερο βαθμό, τα καταστήματα έχουν μετατραπεί σε παραδοσιακές ταβέρνες, εστιατόρια και μπαράκια, διατηρώντας την παραδοσιακή τους μορφή και τη συνέχειά τους στο χρόνο.

Τα Μανάβικα, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους ομορφιά, εξακολουθούν να προσελκύουν την προσοχή των Τρικαλινών, αλλά και των επισκεπτών της πόλης. Εδώ και τέσσερα χρόνια, μια εικαστική παρέμβαση κοσμεί τα Μανάβικα. Πρόκειται για μια τοιχογραφία, η οποία ολοκληρώθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2006 και καταλαμβάνει επιφάνεια 150μ2. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του διακρατικού προγράμματος «Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις Αστικής Ανάπτυξης σε Τοπικές Ζώνες Μικρής Κλίμακας στον Άγιο Οικουμένιο Τρικάλων», που ανέλαβε το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Π.Ε.Π.) Θεσσαλίας και η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Τρικκαίων, με αφορμή την αισθητική ανάπλαση όψεων των κτηρίων. Η τοιχογραφία εγκαινιάστηκε παρουσία του Δημάρχου Τρικκαίων και της Δημάρχου του 5ου διαμερίσματος της Λυών.

Η εταιρεία SACVL, οι ζωγράφοι της εταιρείας Cite de la Creation και οι ηλεκτρολόγοι της εταιρείας ΗΤΕ– εταιρείες καταξιωμένες στο διεθνή χώρο, με έργα τεχνοτροπίας της «Αρχιτεκτονικής Οφθαλμαπάτης» και ανάλογες εργασίες στη Λυών, στο «Σόφιτελ» (Sofitel) του Καΐρου, μια μεγάλη επιφάνεια στη Ρωσία, το «Καστίγιο Ντε Μόρο» (Castillo de Moro) στην Κούβα, το μουσείο «Ερμιτάζ» (Ermitage) στην Αγία Πετρούπολη (Saint Petersbourg) και αλλού- ανέλαβαν το έργο.

Η τοιχογραφία είναι μοναδική στα Τρίκαλα και στην Ελλάδα και αποδίδει, με ρεαλιστικό τρόπο, την αναπαράσταση της καθημερινότητάς μας: Εικόνες από τα μπαλκόνια των σπιτιών, η ταβέρνα και το μουσικό της πρόγραμμα, οι τραγουδοποιοί στα μπαλκόνια, η λαϊκή αγορά με τις νοικοκυρές να κάνουν τα ψώνια τους, τα παιδιά ανέμελα στο παιχνίδι της γειτονιάς. Εικόνες απλές, καθημερινές αλλά και τόσο προσφιλείς. Η εξαιρετική δουλειά των ζωγράφων και ο επιμελημένος φωτισμός δίνουν μια άλλη αίγλη στη γειτονιά. Η τοιχογραφία αποτελεί πραγματικά πόλο έλξης των περιπατητών και θαμώνων της περιοχής και τους μεταφέρει, νοητά, στο χθες της περιοχής.

Τα Τρίκαλα και ο Σακαφλιάς

Τα Τρίκαλα έγιναν γνωστά στο Πανελλήνιο, χάρη στην ιστορία του Σακαφλιά, που περιγράφει, σε κάποιο από τα τραγούδια του, ο Βασίλης Τσιτσάνης: «Στα Τρίκαλα, στα δυο στενά, σκοτώσανε τον Σακαφλιά …». Βρισκόμαστε στην εποχή του Μεσοπολέμου, λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, και στα Τρίκαλα δεσπόζει η φυσιογνωμία του μποέμ τύπου και καρδιοκατακτητή των γυναικών, του ξακουστού Σακαφλιά (φίλος της σάρκας).

Ο Σακαφλιάς, ωραίος στο παράστημα, είχε αναστατώσει την τρικαλινή κοινωνία με τα καμώματά του, ώσπου κάποιοι του στήσανε καρτέρι στα στενά σοκάκια του Βαρουσίου και τον μαχαιρώσανε. Με το θάνατό του, ο Σακαφλιάς πέρασε στη σφαίρα του μύθου και της λαϊκής παράδοσης, με τον Βασίλη Τσιτσάνη να του αφιερώνει το περίφημο ρεμπέτικο τραγούδι. Έτσι, καθιερώθηκε συχνά οι Τρικαλινοί να αποκαλούνται «Σακαφλιάδες».

Η πόλη κατοικήθηκε από την 3η χιλιετία π.Χ. Αρχαιολογικές έρευνες αποκάλυψαν απολιθώματα του Καινοζωικού αιώνα. Λείψανα οστών ζώων βρέθηκαν ελάχιστα και ανήκουν στην Μεσοπαγετώδη περίοδο και στην τελευταία Παγετώδη περίοδο. Στην Παλαιολιθική εποχή βρέθηκαν οστά και εργαλεία της ίδιας εποχή.

Αρχικά, η πόλη έφερε το όνομα Τρίκκη ή Τρίκη ή Τρίκα, από την νύμφη Τρίκη, κόρη κατ’ άλλους του Πηνειού ή κατ’ άλλους, κόρη του μυθικού ήρωα Ασωπού και της συζύγου του Υψέως. Εδώ γεννήθηκε και εδώ έδρασε ο περίφημος γιατρός της αρχαιότητας, Ασκληπιός. Η Τρίκκη πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με τριάντα πλοία και ηγήθηκαν οι γιοι του Ασκληπιού, Μαχάονας και Ποδαλείριος, επίσης φημισμένοι γιατροί. Τον 7ο αιώνα ο Ασκληπιός θεοποιήθηκε. Η Τρίκκη φημιζόταν κατά την αρχαιότητα για τα άλογα της τα οποία εικονίζονται στα γλυπτά του Παρθενώνα.

Από τον 5ο αι. ως τον 4ο αι. π.Χ. έκοψε νομίσματα αργυρά και χάλκινα. Τα νομίσματα εικονίζουν στη μια όψη τη νύμφη Τρίκκη με κάτοπτρο και στην άλλη τον Ασκληπιό με τη ράβδο ζωής και καθήμενο μαζί με τον Ιερό Όφι. Φέρουν την επιγραφή «ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ». Ο Ασκληπιός εμφανίζεται σε νομίσματα της Τρίκκης τον 4ο αι. π.Χ.

Κείμενο: Α. Ζώης

Πηγή: ΑΠΕ

helectra