Πάνω από το τζάκι, τα παλιά μπακίρια μοιάζουν έτοιμα να «υποδεχτούν» το φαγητό της ημέρας, περιμένοντας την οικογένεια να καθίσει για το καθημερινό γεύμα, στη μεγάλη τραπεζαρία, με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες των προγόνων στο τοίχο. Στη γωνία, το γραμμόφωνο «γρατζουνά» απαλά το δίσκο και ο αργαλειός με τα μασούρια του, τα χτένια και τις κλωστές, περιμένει τα γυναικεία χέρια να του δώσουν ζωή.
Όσο για το χρόνο, που μοιάζει σταματημένος σ΄ αυτό το σπίτι, μόνο το ξεθωριασμένο μπαούλο τον «μαρτυράει», με μια ζωγραφιά: Είναι ο Λευκός Πύργος, με τουρκική σημαία, κατασκευή του 1907, πριν ελευθερωθεί η Θεσσαλονίκη από τους Τούρκους. Ανέγγιχτο εδώ και έναν αιώνα παραμένει το σπίτι του Κωνσταντίνου Σταμάτη στα Κύμινα Θεσσαλονίκης, που αν και ο ίδιος δεν το κατοικεί πλέον, το συντηρεί με πολύ μεράκι και με χαρά ξεναγεί δωρεάν τους επισκέπτες στα ενδότερα της πατρικής του οικίας.
Το σπίτι, που χτίστηκε το 1902, αποτέλεσε αντικείμενο ενδιαφέροντος της ομάδας περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του 1ου Γυμνασίου Χαλάστρας η οποία, με συντονιστές τον διευθυντή Κωνσταντίνο Κουκουρίκη και την καθηγήτρια Πηνελόπη Ευαγγέλου, ερεύνησε την ιστορία του και εξέδωσε ένα καλαίσθητο βιβλίο, με φωτογραφίες του Σάκη Παπαγιάννη.
Ένα σπίτι από πέτρα και ξύλο
Όπως αναφέρεται στην έκδοση, στο μεγαλύτερο μέρος, το οίκημα είναι χτισμένο με ξύλα. Οι τοίχοι του είναι πλεγμένοι με λυγαριά και βρέζια (αρμυρίκια), καλυμμένοι με λάσπη από άχυρο και τέλος, υπάρχει επίχρισμα από άμμο και ασβέστη. Πέτρα υπάρχει μόνο στις βάσεις των κατακόρυφων στηλών, όπου στηρίζεται το σπίτι. Πρόκειται για τη λευκή πέτρα Κουφαλίων, λαξεμένη κατάλληλα στο μέσον της, για να πατήσει ο στύλος. Τα υλικά αυτά, όλα παρμένα από την περιοχή και απόλυτα φιλικά προς το περιβάλλον, άντεξαν στο χρόνο και στη φιλοσοφία να χρησιμεύουν ως μόνωση για το κρύο του χειμώνα ή τη ζέστη του καλοκαιριού.
Το σπίτι έχει δύο ορόφους και στο ισόγειο υπάρχουν δύο καθιστικά, κουζίνα και έγινε προσθήκη μιας τουαλέτας, για λόγους λειτουργικούς. Εσωτερική ξύλινη σκάλα οδηγεί σε δύο υπνοδωμάτια, μεγάλη σάλα και ένα μικρό βοηθητικό δωμάτιο, δίπλα στη δεύτερη κρεβατοκάμαρα, όπου στεγάζεται ο αργαλειός και τα εξαρτήματά του. Το δωμάτιο αυτό, καθαρά γυναικείος χώρος, ονομαζόταν κρυψάνα, ενώ τα ντουλάπια όπου φυλάσσονταν διάφορα χρήσιμα αντικείμενα, ήταν οι μεσάντρες.
Ένα τμήμα του σπιτιού αυτού ήταν άλλοτε ραφείο και σε έναν άλλο χώρο στεγαζόταν παντοπωλείο, όπου πουλιόνταν από υφάσματα, είδη διατροφής ως και φωτιστικό πετρέλαιο.
Το σπίτι χτίστηκε το 1902 στην τότε Γιουντζήδα, σημερινά Κύμινα, από τον Κωνσταντίνο Σταμάτη (Ντίνος, χαϊδευτικό του Κωνσταντίνου), γιο του Νικόλαου Σταμάτη, ο οποίος παντρεύτηκε την Ελένη Μαργαρίτη Ζωγράφου από τη Χαλάστρα. Εκεί, γεννήθηκε από τον Θωμά Σταμάτη και την Αλεξάνδρα Πολυζωπούλου, δασκάλα από το Ασβεστοχώρι, ο Κωνσταντίνος Σταμάτης, εγγονός του Κωνσταντίνου Σταμάτη που έχτισε το σπίτι και σημερινός ιδιοκτήτης αυτού.
Ο Κωνσταντίνος Σταμάτης, γεννήθηκε και μεγάλωσε σ΄ αυτό το όμορφο σπίτι και κατ΄ επιθυμία της μητέρας του, προσπάθησε να το αφήσει αναλλοίωτο στον χρόνο. «Στη μητέρα μου οφείλω ότι υπάρχει σήμερα, σ΄ αυτή την κατάσταση, το ακίνητο, γιατί εκείνη διάσωσε όλα τα παλιά αντικείμενα και με παρακίνησε να κάνω το ίδιο», αναφέρει ο κ. Σταμάτης.
«Αν και τα τελευταία 25 χρόνια δεν κατοικείται, προσπάθησα να το διασώσω και να είναι επισκέψιμο ως ένα ζωντανό μουσείο», λέει χαρακτηριστικά. Για το σπίτι έχει ενδιαφερθεί και ο δήμος Αξιού καθώς, σύμφωνα με τον δήμαρχο Νίκο Γιουτίκα, «γίνονται συζητήσεις ώστε να απαλλοτριωθεί και να αξιοποιηθεί από το δήμο».
Νατάσα Καραθάνου
Πηγή: ΑΠΕ
helectra
Περιοδικον Ποικιλης Υλης 
