Ταξίδι στην Ιθάκη του χθές και του σήμερα

Το πράσινο στα βουνά και τους λόφους, η γραφικότητα των οικισμών και τα πεντακάθαρα νερά στις ειδυλλιακές παραλίες είναι τα στοιχεία που κάνουν την Ιθάκη ιδανική για τις ολιγοήμερες διακοπές σας. Δεν είναι το νησί του ξεφαντώματος και της έντονης νυχτερινής ζωής, αν και ούτε κι αυτό δεν θα σας λείψει αν κατορθώσετε να προσαρμοστείτε στους ρυθμούς της. Η Ιθάκη είναι, σε κάθε περίπτωση, η εναλλακτική πρόταση για την καλοκαιρινή απόδραση και καλό θα ήταν να τη γνωρίσουμε μαζί, βήμα προς βήμα.

Το νησί αποτελείται από δύο χερσονήσους, που συνδέονται μεταξύ τους με τον ισθμό του Αετού. Έχει συνολική έκταση 92,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ακτογραμμή μήκους 72 χιλιομέτρων και είναι το δεύτερο μικρότερο από τα Επτάνησα, μετά τους Παξούς. Η Ιθάκη κατοικείται εδώ και 6.000 χρόνια και από τότε δεν έχει ερημωθεί ποτέ. Γνώρισε σημαντική ακμή κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο (1500-1100 π.Χ.), όταν και ήταν έδρα του Κράτους των Κεφαλλήνων, με σημαντικότερο από τους βασιλείς τον πολυθρύλητο Οδυσσέα.

Στους αιώνες της Δωρικής Περιόδου, αρχίζει η παρακμή της, η οποία συνεχίζεται μέχρι και το 180 π.Χ.. Το νησί γνωρίζει διάφορους κυρίαρχους και παραμένει εξαρτημένη, τόσο κατά τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή περίοδο, όσο και στον Μεσαίωνα (μέχρι το 1479). Οι πειρατικές επιδρομές είναι η κυριότερη αιτία μείωσης του πληθυσμού και των αγροτικών καλλιεργειών. Από το 1479 έως το 1503 έρχονται τα χρόνια της Τουρκικής κυριαρχίας, την οποία διαδέχεται η μακρόχρονη Ενετική κυριαρχία (1504 – 1797), που επηρέασε σημαντικά την οικονομική και πολιτιστική εξέλιξη του νησιού.

Με την επικράτηση της Γαλλικής Επανάστασης, το νησί περιέρχεται στους Γάλλους και στη συνέχεια στους Ρώσους και τους Τούρκους. Η Γαλλική κυριαρχία επανέρχεται το 1807, αλλά για, μόλις, δύο χρόνια, αφού οι Εγγλέζοι παίρνουν τα ηνία, έως και το 1864, όταν η Ιθάκη προσαρτάται στην Ελλάδα, μαζί με τα υπόλοιπα Επτάνησα.

Γνωρίστε την Ιθάκη βήμα προς βήμα

Το Βαθύ είναι η πρωτεύουσα της Ιθάκης και, πιθανότατα, η αφετηρία μιας διαδρομής, μέσω της οποίας μπορείτε να γνωρίσετε όλα τα αξιοπρόσεκτα και μνημειώδη του νησιού. Πρόκειται για έναν γραφικότατο οικισμό, με ιδιαίτερο επτανησιακό χρώμα, που έτσι κι αλλιώς, θα κεντρίσει το ενδιαφέρον σας. Περπατήστε στα δρομάκια και προσέξτε τα σπίτια με τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία, που είναι σκορπισμένα σε διάφορα σημεία της πόλης.  Για να έρθετε κοντά στην πολυτάραχη Ιστορία του νησιού, μπείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο, που φιλοξενεί αξιόλογα ευρήματα από τις ανασκαφές που έχουν γίνει εδώ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μια σειρά αγγείων της γεωμετρικής περιόδου, τα Ιθακήσια, καθώς και η συλλογή μικροαντικειμένων που κατατέθηκαν από τους πιστούς στο τέμενος του Απόλλωνα. Προσέξτε, επίσης, τη μικρή χάλκινη προτομή του Οδυσσέα.

Μπορείτε να επισκεφτείτε, ακόμη, το Ναυτικό-Λαογραφικό μουσείο, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και διαθέτει μεγάλη και αξιόλογη συλλογή από κειμήλια της ναυτοσύνης των Ιθακησίων, πίνακες καραβιών, ναυτικά όργανα, στολές, έγγραφα, αλλά και χάλκινα, μπρούτζινα και κεραμικά σκεύη οικιακής χρήσης, κοσμήματα, παλαιά εργαλεία, παραδοσιακές φορεσιές κ.α. Μάθετε, επίσης, ότι στην πόλη υπάρχει αξιόλογη βιβλιοθήκη, με 10 χιλιάδες τόμους διαφόρων βιβλίων, που στεγάζεται στο Μορφωτικό Κέντρο Ιθάκης. Δείτε και τη Μητρόπολη, με ένα πολύ παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο (1793) και παλιό κωδωνοστάσιο (1820). Μην φύγετε από το Βαθύ, εάν δεν δείτε το Σπήλαιο των Νυμφών ή, αλλιώς, Μαρμαροσπηλιά. Έχει δύο εισόδους, μία για τους Θεούς και μία για τους θνητούς. Στην περιήγησή σας στους χώρους του θα θαυμάσετε τους υπέροχους σταλακτίτες στους οποίους, σύμφωνα με την παράδοση, έκρυψε ο Οδυσσέας τα δώρα του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου.

Μέσα στον κόλπο του Βαθέως, υπάρχει το νησάκι Λαζαρέτο ή του Σωτήρα, από την ομώνυμη εκκλησία που είναι χτισμένη εκεί, από το 1668. Το Λαζαρέτο ήταν πολύ παλιό διώροφο κτίσμα, που έπαθε σημαντικές ζημιές με τους σεισμούς του 1953 και αργότερα κατεδαφίστηκε. Ήταν χτισμένο, κυρίως, με πέτρα από αρχαία ελληνικά ερείπια, στα οποία, μάλιστα, υπήρχαν επιγραφές.

Μετά το Βαθύ, θα σας υποδεχτεί, τρία χιλιόμετρα νοτιότερα και τριακόσια μέτρα ψηλότερα, το Περαχώρι. Η πρώτη εικόνα είναι αυτή των όμορφων σπιτιών που σκαρφαλώνουν στην πλαγιά του Πεταλαίϊκου βουνού. Είναι ένα μικρό και όμορφο χωριό, στο οποίο βγαίνει το γνωστό περαχωρίτικο κρασί. Στις ταβέρνες του χωριού αντιλαμβάνεται κανείς το φιλόξενο πνεύμα των κατοίκων απολαμβάνοντας ταυτόχρονα τις γνήσιες χωριάτικες γεύσεις όπως η παραδοσιακή τσερέπα. Το καλοκαίρι γίνεται εδώ γιορτή Κρασιού και στη διάρκεια των εκδηλώσεων, θα σας δοθεί η ευκαιρία να πιείτε και να γλεντήσετε με την ψυχή σας. Αν θελήσετε να πάρετε μαζί σας μπουκάλια από το περίφημο κρασί και άλλα τοπικά προϊόντα, απευθυνθείτε στον Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό του χωριού.

Ψηλότερα από τον σημερινό οικισμό, μπορείτε να επισκεφτείτε τα ερείπια της Παλαιοχώρας, τα μεσαιωνικά ερείπια και κάποιες εκκλησίες με θαυμάσιες βυζαντινές τοιχογραφίες. Από αυτές η Κοίμηση της Θεοτόκου και τα Εισόδια της Θεοτόκου έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Σε απόσταση 3 χλμ νοτιοδυτικά από το χωριό και σε υψόμετρο 500 μ. υπάρχει το μοναστήρι των Ταξιαρχών, που ιδρύθηκε το 1645, αλλά σήμερα είναι ερειπωμένο.

Συνεχίζοντας την πορεία σας νοτιότερα, σε διαδρομές που θα γίνονται όλο και δυσκολότερες, θα φτάσετε στο οροπέδιο του Μαραθιά, εκεί όπου βρίσκεται η Ομηρική Αρέθουσα Κρήνη, καθώς και τα  ερείπια, που πιθανολογείται ότι ήταν τα χοιροστάσια του Εύμαιου, του γνωστού βοσκού του Οδυσσέα. Ο Αφεντικός Λόγγος είναι είναι ένα πυκνό και όμορφο δάσος, δυτικά του Περαχωρίου, που ξεχωρίζει για το είδος Quercus Ilex – Αριά που φύεται εδώ και δίνει αυτή την εικόνα στους σχηματισμούς των δέντρων.

Επιστρέφοντας προς βόρεια Ιθάκη, στον Αετό, θα σταματήσετε για να δείτε τα ερείπια της αρχαίας πόλης «Αλαλκομενές» ή «Κάστρο του Οδυσσέα». Βρίσκεστε στο πιο στενό σημείο του νησιού, που ενώνει τη Νότια με τη Βόρεια Ιθάκη, 4 χιλιόμετρα από το Βαθύ. Στον μικρό οικισμό υπάρχουν ελάχιστα σπίτια, κατά μήκος της παραλίας. Το βουνό του Αετού έχει ύψος 380 μ. και φιλοξενεί τα “Κυκλώπεια Τείχη”.

Το βουνό Νήριτο είναι μια ακόμη, ομηρική τοποθεσία, με υψόμετρο 808 μέτρων και εδώ θα συναντήσετε το Μοναστήρι των Καθαρών, απ’ όπου οι επισκέπτες του νησιού στέκονται για να φωτογραφίσουν το Βαθύ, εξαιτίας της μοναδικής θέας που προσφέρει η τοποθεσία.  Το Μοναστήρι ιδρύθηκε στα τέλη του 17ου αιώνα, εξαιτίας της εικόνας του Γεννεσίου της Παναγίας που βρέθηκε στην περιοχή. Σύμφωνα με την παράδοση, χρειάστηκε να καθαριστεί ο τόπος από τα “κάθαρα” (τα ξερόκλαδα κατά την τοπική διάλεκτο) για να βρεθεί η θαυματουργή εικόνα. Σύμφωνα με άλλη άποψη, στο σημείο που είναι κτισμένη η εκκλησία των Καθαρών, υπήρχε πριν ναός μάλλον της Θεάς Αθηνάς, που ονομαζόταν και “Καθαρά”, κατά την αρχαιότητα. Η Καθαριώτισσα είναι προστάτης και πολιούχος του νησιού και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο. Σήμερα στο Μοναστήρι μένει ένας ντόπιος μοναχός που παλεύει να συντηρήσει το μοναστήρι, που είχε πάθει μεγάλες ζημιές στους σεισμούς του 1953. Η θέα από το επιβλητικό καμπαναριό του προς το Νότιο τμήμα του νησιού και το Βαθύ είναι συγκλονιστική.

Για να φτάσετε στα Κάθαρα, έχετε ήδη επιλέξει τον δρόμο του βουνού για να συνεχίσετε προς τα βόρεια. Επομένως, ο επόμενος οικισμός που θα συναντήσετε θα είναι η Ανωγή. Πρόκειται για ένα όμορφο χωριό, με λιγοστούς, σήμερα, κατοίκους και έντονα τα ενετικά χαρακτηριστικά, που είναι χτιχμένο σε υψόμετρο 550 μέτρων. Από τα μνημεία που θα πρέπει να προσέξετε εδώ, είναι η Βυζαντινού ρυθμού εκκλησία της Παναγίας, κτισμένη τον 12ο αιώνα. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους και αρχαιότερους ναούς των Βαλκανίων. Αξιοπρόσεκτες είναι οι καλοσυντηρημένες αγιογραφίες του, αλλά και το καμπαναριό του, χτίσμα του 1682. Στις 14 Αυγούστου παραμονή της Κοίμησης της Θεοτόκου, γίνεται εδώ παραδοσιακό λαϊκό πανηγύρι. Ψηλότερα από το σημερινό χωριό υπάρχουν ακόμα υπολείμματα του παλιού οικισμού και των παλιών φυλακών.

Στην περιοχή της Ανωγής βρίσκεται και ένα από τα πιο αξιοπερίεργα αξιοθέατα του νησιού. Πρόκειται για τεράστιους μονόλιθους, τα μενίρ, με σχήματα που μαρτυρούν ότι έχουν γίνει από ανθρώπινο χέρι. Μάλιστα, ο ντόπιοι τους έχουν δώσει ονόματα. Ο Αράκλης είναι ο σπουδαιότερος και πιο παράξενος, με ύψος 9 μέτρων, που κάθεται πάνω σε πλατύτερο βράχο. Αξιοπρόσεκτος είναι, επίσης, ο Καβαλάρης (εξαιτίας του σχήματός του, που μοιάζει με ιππέα). Τέλος, το δάσος της Ανωγής θα σας περιμένει για περίπατο, σε μια έκταση 50 περίπου στρεμμάτων πάνω στο βουνό Νήριτο. Εδώ, εκτός από θάμνους και πουρνάρια, θα ξεχωρίσετε τα φυτεμένα από το 1961 πανέμορφα κυπαρίσσια και πεύκα. Μερική αναδάσωση έγινε το 1990.

Αφήνοντας πίσω σας την Ανωγή, θα αρχίσετε να κατηφορίζετε με προορισμό τον Σταυρό, έναν οικισμό με ιδιαίτερη ανάπτυξη, που ουσιαστικά αποτελεί το εμπορικό κέντρο του νησιού. Στην κεντρική πλατεία, στο πάρκο, θα δείτε την προτομή του Οδυσσέα. Ακόμη, θα σταθείτε στην διατηρητέα, Ενετικής περιόδου, κατοικία Τζουγανάτου, αλλά και στον βυζαντινό ναό του Σωτήρα, που πανηγυρίζει κάθε χρόνο, στις 5 και 6 Αυγούστου. Επισκεφτείτε και τις εκκλησίες της Αγ. Βαρβάρας και της Ζωοδόχου Πηγής, για να δείτε από κοντά τα ξυλόγλυπτα τέμπλα τους. Βόρεια του χωριού, στο λόφο Πηλικάτα, τοποθετείται από κάποιους μελετητές η ομηρική πόλη του Οδυσσέα. Οι ανασκαφές που έχουν γίνε εδώ, έχουν αποκαλύψει ίχνη οικισμού της Νεολιθικής και Κορινθιακής περιόδου. Στο σημείο αυτό βρίσκεται και Αρχαιολογικό Μουσείο με αξιόλογα ευρήματα.

Επίνειο του Σταυρού είναι ο όρμος της Πόλης, στα νερά του οποίου κρύβεται βυθισμένος αρχαίος οικισμός. Στη βορινή πλευρά του οικισμού, υπάρχουν υπολείμματα της σπηλιάς του Λοΐζου όπου, κατά το παρελθόν, είχαν βρεθεί αντικείμενα των Μυκηναϊκων χρόνων. Ανάμεσα σ αυτά (που θα δείτε στο Μουσείο του Σταυρού) είναι και ένα πήλινο όστρακο από γυναικεία μάσκα, με χαραγμένη την περίφημη επιγραφή “ΕΥΧΕΙΝ ΟΔΥΣΣΕΙ”, που βρέθηκε στη σπηλιά του Λοΐζου.

Αν συνεχίσετε προς την ανατολική πλευρά της Ανωγής, ο δρόμος θα σας οδηγήσει στο Κιόνι, έναν από τους ομορφότερους παραδοσιακούς οικισμούς στο Ιόνιο. Χτίστηκε τον 16 αιώνα, ως επίνειο των γύρω ορεινών χωριών. Η περιοχή είναι από τις ωραιότερες του νησιού, με πολύ πράσινο και ηπιότητα στο τοπίο, ενώ το αμφιθεατρικό άπλωμα των σπιτιών διαμορφώνει έναν γραφικό κόλπο, με απόλυτη ισορροπία χρωμάτων και εικόνων. Ειδυλλιακές διαδρομές οδηγούν σε κοντινές παραλίες όπως του Μαυρωνά και των Πλακουτσών. Στον Μαυρωνά, δείτε ό,τι απέμεινε από το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου που έπεσε θύμα σεισμών. Στο ιερό της εκκλησίας του μοναστηριού, σώζεται αρχαίο κιονόκρανο. Στην κορυφή της Ράχης βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγελίστριας με αξιόλογο τέμπλο. Τραβήξτε για την περιοχή Λότζια και δείτε τα ερείπια του σπιτιού που, σύμφωνα με την παράδοση, έμενε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, πριν την επανάσταση. Στην είσοδο του κόλπου που είναι χτισμένο το Κιόνι, δεσπόζουν τρεις μισογκρεμισμένοι ανεμόμυλοι των αρχών του 20ού αιώνα. Το Κιόνι είναι από τις καλύτερες επιλογές για τη διαμονή σας στο νησί, αλλά και ένα καλό ορμητήριο για να επισκεφτείτε, με σκάφος, κοντινές παρθένες παραλίες. Στις 20 Ιουλίου, του Προφήτη Ηλία, γιορτάζει το μικρό εκκλησάκι του Άη Λια, στον κάβο με το όνομά του, σε απόσταση ενός μιλίου. Αν βρεθείτε εδώ, εκείνη τη νύχτα, πιθανότατα να το ξενυχτήσετε με μεζέδες, κρασί και χορό.

Τρεις, ακόμη, οικισμοί υπάρχουν προς εξερεύνηση, στη βόρεια πλευρά του νησιού. Η Εξωγή, βορειοδυτικά, είναι χτισμένη σε υψόμετρο 350 μέτρων και είναι από τους παλιότερους οικισμούς του νησιού. Εδώ θα δείτε αρκετά όμορφα επτανησιακά σπίτια και θα θαυμάσετε την εντυπωσιακή θέα προς τα ανατολικά, τον Πλατρειθιά, τις Φρίκες, τις ακτές της Στερεάς Ελλάδας, τη Λευκάδα, το Μεγανήσι κλπ. Αξίζει τον κόπο να ανεβείτε λίγο ψηλότερα, στο Μοναστήρι της Παναγίας στα Περναράκια, που λειτουργούσε μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Στον περίβολό του θα δείτε τον τάφο του εθνομάρτυρα Ιακώβου Μαυροκεφάλου, γνωστού ως Παπά-Γιάννη, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές στη Βόνιτσα. Η τοποθεσία του μοναστηριού προσφέρει ακόμη καλύτερη θέα προς τη γύρω περιοχή. Στην περιοχή του Αγίου Αθανασίου θα συναντήσετε την τοποθεσία που πολλοί μελετητές ταυτίζουν με το ανάκτορο του Βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα. Σημαντικά είναι τα ευρήματα από τις ανασκαφές που γίνονται εδώ και δίνουν όλο και περισσότερα στοιχεία για την ιστορία της περιοχής. Στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, στην Εξωγή, γίνεται κάθε χρόνο, στις 17 Ιουλίου, ωραίο πανηγύρι. Στην περιοχή της Εξωγής, στην τοποθεσία Αργασταριές, υπάρχει και το μοναδικό αμιγές πευκοδάσος της Ιθάκης, σε σημείο δυσπρόσιτο, με μαγευτική θέα προς το Φισκάρδο της Κεφαλονιάς.

Από τον Σταυρό, η κεντρική διαδρομή, θα σας οδηγήσει στον Πλατρειθιά. Είναι ένα χωριό με αρκετά παραδοσιακά κτίσματα, σε περιοχή με έντονα τα αγροτοκαλλιεργητικά χαρακτηριστικά. Αν βρεθείτε στο χωριό τον Δεκαπενταύγουστο, θα πάρετε μέρος σε ένα πολύ ωραίο πανηγύρι. Στην περιοχή Μελάνυθρος, κοντά στο χωριό, υπάρχει αρχαίος οικισμός, με συνεχή ανασκαπτική δραστηριότητα. Σχετικά δύσβατη διαδρομή βορειοανατολικότερα θα σας οδηγήσει στο Ακρωτήρι του Αγίου Νικολάου, στην περιοχή Μάρμακας, που προτιμούν για πεζοπορία πολλοί λάτρεις των extreme δραστηριοτήτων.

Πολύ κοντά στον Πλατρειθιά βρίσκεται το χωριό Φρίκες, ένας αρκετά τουριστικός οικισμός, χτισμένος δίπλα στη θάλασσα, σε προφυλαγμένο από τους ανέμους κόλπο. Θεωρείται η τοποθεσία του ομηρικού λιμανιού του Ρείθρου. Ανάμεσα στα αξιοθέατα του χωριού είναι δύο καλά διατηρημένοι ανεμόμυλοι, που βρίσκονται στις δύο πλευρές του λιμανιού και τις νύχτες θα τους δείτε φωτισμένους. Το Ρείθρο αποτελεί ακόμη ένα λιμάνι πρόσβασης στην Ιθάκη, για όσους την προσεγγίζουν από Κεφαλονιά και Λευκάδα και αποτελεί εξίσου καλό ορμητήριο για όμορφες ερημικές παραλίες. Εάν βρεθείτε στο χωριό στις 30 Ιουνίου, μην χάσετε το πανηγύρι των Αγίων Αποστόλων, ακόμη μια ευκαιρία για ντόπιους και ξένους να πιουν και να χορέψουν. Τέλος, στον μικρό οικισμό Κολλιερή, δυτικά από τις Αφάλες, θα επισκεφτείτε το σπίτι του γιατρού Σπύρου Βρεττού, που στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο. Η Κολλιερή ήταν μεγάλο χωριό, που καταστράφηκε στους σεισμούς του 1953 και ξαναχτίστηκε στην περιοχή των Ταξιαρχών.

Ανεβαίνοντας βόρεια από τον δρόμο του βουνού, θα έχετε αφήσει δύο χωριά ανεξερεύνητα, από τα οποία περνά ο παραλιακός δρόμος. Πρόκειται για τον Άγιο Ιωάννη και τη Λεύκη. Η Λεύκη είναι χωριό ήσυχο, με αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια και ωραία θέα προς το ηλιοβασίλεμα. Από εδώ θα επισκεφτείτε και τον μικρότερο οικισμό του Άη Γιάννη, χτισμένο στην παραλία του Άσπρου Γιαλού. Μέσα στον οικισμό υπάρχει μια ελιά με περίμετρο 18 μέτρα ρίζας που, σύμφωνα με τους ντόπιους είναι η ελιά του Οδυσσέα, προφανώς λόγω της ηλικίας της. Από τη Λεύκη υπάρχει, επίσης, δρόμος που θα σας πάει στην καταπράσινη περιοχή Κάβος, με επίσης πανέμορφη θέα προς το ηλιοβασίλεμα και την Κεφαλονιά.

Που θα κολυμπήσετε στην Ιθάκη

Τα νερά της Ιθάκης είναι πεντακάθαρα, οι ακτές της, κυρίως βραχώδεις, αλλά  υπάρχουν παραλίες που θα αποζημιώσουν τον επισκέπτη. Οι βιαστικοί κολυμπούν, στην αρχή, στην παραλία Λούτσα, στο Βαθύ, αλλά και στα κοντινά Δεξά. Σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από το Βαθύ, θα ανακαλύψετε τον Σκίνο, ενώ, υπάρχει, ακόμη, ο Αετός, στον ομώνυμο κόλπο, οι παραλίες του Κάτω Φιλιατρού και του Σαρακήνικου, ανατολικά της πρωτεύουσας. Επίσης, στα νοτιοανατολικά, η παραλία που βρίσκεται στην Αρεθούσα Πηγή και δυτικά ο Πίσω Αετός.

Ακολουθώντας τη διαδρομή προς βόρεια, θα δείτε, διαδοχικά τον Άσπρο Γιαλό (στην περιοχή του Άη Γιάννη), τη Λεύκη, τον κόλπο της Πόλης και τις παραλίες που βρίσκονται κοντά στο Κιόνι. Βόρεια της παραλίας Φιλιατρό, βρίσκεται μία από τις ωραιότερες παραλίες του Ιονίου, το Γιδάκι, φημισμένο σε όλο τον κόσμο για την ομορφιά και τα καθαρά νερά του. Τις επιλογές σας συμπληρώνουν ο Πλατύς Άμμος, πανέμορφη αμμουδιά, με πρόσβαση μόνο από τη θάλασσα, και η βοτσαλωτή παραλία στις Αφάλες. Μια σειρά από άλλες ερημικές και όμορφες παραλίες στο νησί της Ιθάκης, θα γνωρίσετε νοικιάζοντας ένα σκάφος, αφού η πρόσβαση σε αυτές γίνεται μόνο από τη θάλασσα ή με αρκετό περπάτημα.

Τι θα φάτε στην Ιθάκη

Τοπική σπεσιαλιτέ είναι το σαβόρο (ψάρι τηγανητό, παστωμένο με σταφίδα και δεντρολίβανο). Δοκιμάστε, ακόμη, το παραδοσιακό κοτόπουλο στην τσερέπα (με ντομάτα στο φούρνο) στο Περαχώρι, το γλυκό ροβανί (με ρύζι και μέλι), την τρούφα (στρογγυλή πάστα με παντεσπάνι, κρέμα και ζάχαρη άχνη). Συνοδέψτε, τέλος, το φαγητό σας με το τοπικό κρασί. Φεύγοντας, ζητήστε το βιβλίο “Κάτσετε να σας βάλω να φάτε” της Χρυσούλας Ράζου, που περιέχει όλες τις αυθεντικές συνταγές της Ιθάκης

Διαμονή στην Ιθάκη

Επιλογές για να μείνετε, στη διάρκεια των διακοπών σας υπάρχουν και είναι αρκετές. Καλό θα ήταν να κλείσετε εγκαίρως για να βρείτε αυτό που που θα ταιριάζει με τα γούστα σας. Αρκετά είναι τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια στα παραθαλάσσια τουριστικά θέρετρα της Ιθάκης. Για περισσότερες πληροφορίες, στην ιστοσελίδα του Δήμου Ιθάκης

Χρήσιμα τηλέφωνα

Νομαρχία Κεφαλληνίας & Ιθάκης: 26710 22120
Επαρχείο Ιθάκης: 26740 32903
Δήμος Ιθάκης: 26740 32795, 23911, 33481
Υπολιμεναρχείο Ιθάκης: 26740 32909
Αστυνομία: 26740 32205
Κέντρο Υγείας Ιθάκης: 26740 32222
Περιφερειακό Ιατρείο Σταυρού: 26740 31207
Λιμεναρχείο Πάτρας: 2610-321828
Νοσοκομείο Αργοστολίου: 26710-24641

Οι περισσότερες φωτογραφίες είναι από την ιστοσελίδα του Δήμου Ιθάκης και το κείμενο από την Ελευθεροτυπία.

helectra

Η μοναδικότητα του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου.

Ευρωπαϊκή διάκριση στη Λέσβο και το Απολιθωμένο Δάσος

Σε μια λαμπρή τελετή που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο εντυπωσιακό και πρόσφατα ανακαινισμένο Palais de Congres – Square στις Βρυξέλλες απονεμήθηκαν τα βραβεία EDEN – Ευρωπαϊκοί προορισμοί Αριστείας, στο πλαίσιο του εορτασμού της Ευρωπαϊκής Ημέρας Τουρισμού. Ανάμεσα σε 22 ευρωπαϊκούς προορισμούς, από την Ελλάδα ήταν η Λέσβος που απέσπασε το πρώτο βραβείο «Ευρωπαϊκοί Προορισμοί Αριστείας – EDEN» έτους 2009 για την «Προστατευόμενη Περιοχή Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου». Το βραβείο παρέλαβαν εκ μέρους της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου η αντινομάρχης Λέσβου κ. Μ. Τζουβελεκάκη και ο διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου αναπληρωτής καθηγητής Ν. Ζούρος. Ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Τουρισμού – DG ENTR κ. Φ. Ιανιέλο, παραδίδοντας το βραβείο, αναφέρθηκε στη μοναδικότητα του Απολιθωμένου Δάσους, στοιχείο που συνέβαλε αποφασιστικά στην επιλογή. [ΑΠΕ]

Μοναδικό Μνημείο της Φύσης

Στη δυτική Λέσβο, εκεί που η λάβα και η ηφαιστειακή στάχτη συναντούν το βαθύ γαλάζιο του Αιγαίου, ο χρόνος και το κύμα φέρνουν σιγά-σιγά στο φως απολιθωμένα τμήματα δέντρων που έζησαν στο μακρινό παρελθόν. Μεγάλα και μικρά πολύχρωμα, σε αφάνταστο αριθμό και ποικιλία, όρθια ή ξαπλωμένα στη γη, με τις ρίζες και τα κλαδιά τους να διαπλέκονται αινιγματικά. Μένουν εκεί αμέτρητα χρόνια μάρτυρες της ανεπανάληπτης δημιουργίας της Φύσης. Τα απολιθωμένα δένδρα συγκροτούν ένα σύνολο μοναδικό, το «Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου».

Τα χρώματα τους λαμπερά, απίστευτα ζωντανά, ξεχωρίζουν από τα σταχτιά και τα γκρίζα των ηφαιστειακών πετρωμάτων που τα περιβάλλουν. Αμέτρητες οι αποχρώσεις του κόκκινου, του κίτρινου και του καστανού, του πράσινου αλλά και του μαύρου. Ανταύγειες από κροκί, άλικο, μενεξεδί μέχρι το βαθύ μπλε, σε ασυνήθιστους συνδυασμούς, θαμπώνουν το μάτι του επισκέπτη. Αναρωτιέται κανείς πώς αλήθεια χώρεσαν όλα μαζί στην παλέτα της Φύσης;

Η περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους μπορεί να παρομοιασθεί με το βιβλίο της γεωϊστορικής εξέλιξης του Αιγαίου μέσα στο οποίο καταγράφεται με μοναδικό τρόπο όλη η γεωλογική ιστορία της λεκάνης του Αιγαίου τα τελευταία 20 εκατομμύρια χρόνια και δίνονται πληροφορίες όχι μόνο για την πανίδα και την χλωρίδα, αλλά και για τις οικολογικές συνθήκες που επικρατούσαν, το κλίμα καθώς και τις μεγάλες τεκτονικές κινήσεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή δομή της περιοχής.

Απολιθωμένα δένδρα συναντώνται σε πολλές θέσεις και σε μεγάλο αριθμό στη Λέσβο. Τα περισσότερα απ’ αυτά βρίσκονται στο τρίγωνο που καθορίζεται από τις περιοχές Όρδυμνος, Νησιώπη, Σκάλα Ερεσσού, Σίγρι. Αξιόλογες συγκεντρώσεις απολιθωμάτων συναντούμε και στις περιοχές Μεσοτόπου, Χιδήρων, Γαβαθά, Πολιχνίτου, Μολύβου και Άγρας.

Δημιουργία Απολιθωμένου δάσους

Το απολιθωμένο δάσος δημιουργήθηκε πριν 20 εκατομμύρια χρόνια και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα μνημεία της γεωλογικής μας κληρονομιάς. Η δημιουργία του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη γεωλογική ιστορία και εξέλιξη της περιοχής του Αιγαίου. Το Αιγαίο αποτελεί και σήμερα μια από τις πλέον ενεργείς περιοχές του πλανήτη μας. Οι γεωλογικές διεργασίες που συμβαίνουν στο λαμβάνουν χώρα στο μέρος αυτό εκδηλώνονται πολύ συχνά με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η  ηφαιστειακή δραστηριότητα που εκδηλώνεται στο Αιγαίο είναι γνωστό ότι οφείλεται στη βύθιση της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική πλάκα η οποία σήμερα γίνεται στην περιοχή της Ελληνικής τάφρου νότια της Κρήτης. Η βύθιση αυτή προκαλεί στην εσωτερική λεκάνη του   Αιγαίου πελάγους εφελκυστικές δυνάμεις. Έτσι δημιουργούνται μεγάλα ρήγματα στο φλοιό που συνδέονται με την έντονη σεισμικότητα της περιοχής και δίνουν τη δυνατότητα στο ηφαιστειακό υλικό να ανέρχεται από το εσωτερικό της γης και να εκχύνεται στις θέσεις των ηφαιστείων. Με τη διαδικασία αυτή σχηματίστηκαν πρόσφατο γεωλογικό παρελθόν μια σειρά ηφαιστείων στο χώρο του Αιγαίου όπως της Σαντορίνης της Μήλου της Νισύρου και άλλα.

Η Λέσβος είναι και αυτή ένα ηφαιστειογενές νησί όπως η Χίος και η Λήμνος. Περισσότερο από το μισό της έκτασης του νησιού μας αποτελείται  από  ηφαιστειογενείς  σχηματισμούς  οι  οποίοι ξαπλώνονται από το ΒΑ του κόλπου της Καλλονής ως τη Μήθυμνα και μαρτυρούν ότι υπήρξε έντονος ηφαιστειακός παροξυσμός με εκρηκτική και εκχυτική φάση. Σ’ αυτή την εποχή της έντονης ηφαιστειακής δράσης ανάγονται ο σχηματισμός των απολιθωμάτων στο νησί μας. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα εκτός από την πυρακτωμένη λάβα που ευτυχώς δεν έφθασε στην περιοχή εκτόξευσε στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες ηφαιστειακής στάχτης η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα έφθασε στην περιοχή του απολιθωμένου δάσους και κάλυψε τα πάντα. Μετά τις ηφαιστειακές εκρήξεις ακολούθησαν έντονες βροχοπτώσεις που προκάλεσαν μεγάλης κλίμακας λασποροές οι οποίες σκέπασαν το μεγάλο πυκνό και πλούσιο δάσος που υπήρχε την εποχή εκείνη. Να σημειωθεί ότι η δασική βλάστηση αντιστοιχεί στις φάσεις προσωρινής ηφαιστειακής ηρεμίας ενώ το σκέπασμα και το θάψιμο κάτω από τη στερεά αναβλύσματα αντιστοιχεί στις φάσεις παροξυσμού των ηφαιστείων. Όσο για την απολίθωση αυτή ακολούθησε αφού είχαν τελειώσει οι αλλεπάλληλες περίοδοι βλάστησης και θαψίματος των δένδρων και δεν ανήκει στην περίοδο ηφαιστειακού παροξυσμού. Το υλικό με το οποίο έγινε η απολίθωση είναι το διοξείδιο του πυριτίου, το οποίο υπήρχε διαλυμένο στα θερμά νερά που κυκλοφορούσαν στο έδαφος. Με το ανόργανο διοξείδιο του πυριτίου αντικαταστάθηκε μόριο προς μόριο η οργανική φυσική ουσία των δένδρων. Η αντικατάσταση έγινε τόσο τέλεια ώστε να διατηρηθεί ολότελα ο φυσικός ιστός και οι ετήσιοι δακτύλιοι των δένδρων.

Τα απολιθωμένα λοιπόν δένδρα της Λέσβου βλάστησαν πάνω έδαφος το οποίο σχηματίστηκε από στερεά αναβλύσματα ηφαιστείων που βρίσκονταν σε ενέργεια και μέσα σ’ αυτό το έδαφος που βλάστησαν θάφτηκαν και απολιθώθηκαν με την κυκλοφορία θερμών νερών που περιείχαν διοξείδιο του πυριτίου.

Είδη  φυτών και δένδρων

Ο πλούτος και η ποικιλία των φυτών του Απολιθωμένου δάσους όπως αποδεικνύεται από τις ερευνητικές διαδικασίες του καθηγητή Ε. Βενιτζέλου είναι από τα στοιχεία της μοναδικότητας του μνημείου από την συστηματική μελέτη των απολιθωμένων κορμιών και των απολιθωμένων φύλλων προσδιορίστηκε το γένος και το είδος των φυτών που συμμετείχαν στη σύνθεση του δάσους προς 20 εκατομμύρια χρόνια. Οι περισσότεροι απολιθωμένοι κορμοί ανήκουν στα κωνοφόρα και αγγειόσπερμα, όπως πεύκη, σεκόια που είναι το μεγαλύτερο φυτό που έζησε στον πλανήτη μας, ο πλάτανος, η δρυς, η οξιά, ο φοίνικας, το κυπαρίσσι, τίλια ο σφένδαμος, το κανελόδενδρο, η λεύκη, η δάφνη και άλλα.

Μοναδικότητα και αξία του απολιθωμένου Δάσους

Οι επιστήμονες που μελέτησαν το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου αναφέρονται με θαυμασμό στη μοναδικότητα, τη σπανιότητα και τη μεγάλη επιστημονική αξία του μνημείου αυτού της φύσης, γιατί αποτελεί ένα ολόκληρο δασικό σύστημα που απολιθώθηκε επί τόπου λόγω της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας. Λόγοι που το καθιστούν μοναδικό και δείχνουν τη μεγάλη αξία του είναι οι εξής:

1) Ο μεγάλος αριθμός των απολιθωμένων κορμών που διατηρούνται όρθιοι με το ριζικό τους σύστημα τα οποία φαίνεται ότι απολιθώθηκαν στη φυσική τους θέση.

2) Τα απολιθωμένα δένδρα και τα όργανα φυτών, ρίζες, κλαδιά, φύλλα και σπέρματα έχουν διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση.

3) Η ηλικία του δάσους καθώς και η ποικιλία και ο μεγάλος αριθμός των διαφορετικών ειδών των απολιθωμένων φυτών που βρέθηκαν συνηγορούν για τη μεγάλη επιστημονική τους αξία.

4) Η σύνθεση της απολιθωμένης χλωρίδας αποτελεί σημαντικό δείκτη των κλιματικών συνθηκών και του περιβάλλοντος εκείνης της περιόδου.

Συγκρίσιμο οικοσύστημα με αυτό του Απολιθωμένου δάσους της Λέσβου αποτελούν τ’ απολιθωμένα δάση των κωνοφόρων που συναντούμε στην Αριζόνα της Β. Αμερικής.

Επίσκεψη στο Απολιθωμένο Δάσoς

Ο επισκέπτης της Λέσβου έχει πολλές εναλλακτικές λύσεις προκειμένου να επισκεφθεί τις διάφορες συγκεντρώσεις των Απολιθωμένων κορμών. Μπορεί να επισκεφθεί το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη περιοχή «Κύρια Απολιθωμένη» , το Γεωπάρκο του Σιγρίου, τη νυσίδα Νησιώπη, είτε να επιλέξει πεζοπορικές   διαδρομές   που   συνδέουν   τις   διάφορες απολιθωματοφόρες θέσεις χωρίς να παραλείψει να επισκεφθεί τις εγκαταστάσεις του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Σίγρι όπου αναδεικνύονται τα ευρήματα του απολιθωμένου Δάσους και η γεωϊστορική εξέλιξη του Αιγαίου από τις διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία του απολιθωμένου Δάσους πριν 20 εκατομμύρια χρόνια μέχρι τα σύγχρονα οικοσυστήματα.

Το Πάρκο που δημιούργησε η Διεύθυνση Δασών Λέσβου, αποτελεί μια μοναδική εμπειρία και ένα ανεπανάληπτο μνημείο της φύσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο επισκέπτης μένει  εκστατικός μπροστά στην πληθώρα των ευρημάτων τα οποία όπως αναφέραμε παραπάνω είναι άριστα διατηρημένα. Επίσης μπορεί να περιηγηθεί σε μια ολόκληρη βουνοπλαγιά με ιδικά διαμορφωμένα μονοπάτια που κατασκευάστηκαν χωρίς μηχανικά μέσα για να μη διαταραχθεί το φυσικό περιβάλλον, θα νιώσει συγκίνηση με τους ωραίους χρωματικούς συνδυασμούς που η φύση «στόλισε» τα πετρωμένα δένδρα και θα θαυμάσει την αυθεντικότητα των απολιθωμένων κορμών που έχουν διατηρήσει την πιο παραμικρή λεπτομέρεια και στο φλοιό και στο εσωτερικό τους. θα εντυπωσιαστεί από το πλήθος και τις διαστάσεις των δένδρων και θ’ ανακαλύψει ότι κάποια από αυτά του είναι γνωστά και ίσως του θυμίζουν την τελευταία επίσκεψη του σ’ ένα πευκοδάσος.

Για όλους αυτούς του λόγους μπορούμε να πούμε ότι αξίζει κάθε επισκέπτης του νησιού μας να περιηγηθεί στους χώρους αυτούς που φυλάγονται όλα τα απολιθωμένα ευρήματα και να συνειδητοποιήσει ότι περπατώντας ανάμεσα στους πετρωμένους κορμούς έχει το μοναδικό προνόμιο να κάνει ένα ωραίο ταξίδι μέσα στο χρόνο και στη γεωλογική ιστορία του νησιού μας.

Δημήτρης  Αρετής
Αμαλία  Αθηναίου
Κατερίνα Καρίνου
Α΄τάξη Πειραματικού Γυμνασίου Μυτιλήνης

Πηγή

helectra

Η Κεφαλλονιά μετά τον μεγάλο σεισμό του 1953

«Ονομάζομαι Άγγελος Βουτσινάς. Γεννήθηκα στα Φάρσα της Κεφαλονιάς το 1927. Μεγάλωσα στο βορειοδυτικό μέρος του παλιού χωριού μαζί με τα εφτά αδέλφια μου. Ως νέος δούλευα μαζί με τον πατέρα μου στο ελαιοτριβείο και σε φορτηγά πλοία. Όταν συνέβη ο σεισμός ήμουν στο παλιό χωριό κάνοντας διάφορες δουλειές, μιας και δε μου άρεσε η θάλασσα. Όταν άρχισε ο σεισμός, θυμάμαι, κρατούσα ένα βαρέλι με ασβέστη για να μπορέσω να στηριχθώ. Η σκεπή του κτιρίου μπροστά μου φάνηκε να αγγίζει το έδαφος και να επανέρχεται στην αρχική της θέση. Το νερό μέσα στο δοχείο που κρατούσα πετάχτηκε μέτρα ψηλά. Στη συνέχεια έτρεξα να δω τι είχε συμβεί στο σπίτι μου και πολλές φορές έπρεπε να συρθώ πάνω στα χαλίκια γιατί πλέον ήταν ακατόρθωτο να σταθώ όρθιος και να περπατήσω επάνω στα συντρίμμια…»

Ξημερώνει Κυριακή…

Την Κυριακή, 9 Αυγούστου 1953 γίνεται ο πρώτος μεγάλος σεισμός μεγέθους 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο τον Σταυρό Ιθάκης. Ο δεύτερος, (μεγέθους 6,8), σημειώνεται στις 11 Αυγούστου με δέκα μετασεισμούς την ίδια μέρα (οι δύο μεγαλύτεροι είχαν μέγεθος 5,3 και 5,1). Στις 12 Αυγούστου 1953 ημέρα Τετάρτη ο Εγκέλαδος χτυπά ξανά την Κεφαλονιά.

Η σεισμική δόνηση επέφερε ολοκληρωτική καταστροφή. Εκατοντάδες οι νεκροί και οι τραυματίες που ανασύρονται μέσα από τα ερείπια, οι οποίοι θα ήταν περισσότεροι αν ο κόσμος δεν βρισκόταν στην ύπαιθρο. Ο σεισμός της μέρας εκείνης, μεγέθους 7,2 είναι ο καταστροφικότερος στην ιστορία της Κεφαλονιάς και ένας από τους καταστροφικότερους στη σεισμική ιστορία της Ελλάδας. Ακολούθησε μεγάλος αριθμός πολύ συχνών μετασεισμών που διήρκεσαν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, πολλοί από τους οποίους είχαν μέγεθος μεγαλύτερο του 5.

Η ανθρωπιστική βοήθεια

Ο όρμος στο Αργοστόλι γέμισε με πολεμικά καράβια που ήρθαν για να προσφέρουν βοήθεια. Τέσσερα του Ισραήλ, έξι εγγλέζικα, πέντε αμερικάνικα, δύο ιταλικά, το μεγάλο «Φραγκλίνος Ρούσβελτ», καθώς και ελληνικά βαπόρια της γραμμής και καΐκια.

Από τα 33.300 σπίτια των 3 νησιών που επλήγησαν (Κεφαλονιά, Ζάκυνθος και Ιθάκη) τα 27.659 κατέρρευσαν, 2.780 υπέστησαν σοβαρές ζημιές, 2.394 μικρές ζημιές και διασώθηκαν 467, σε λίγες περιοχές που ο σεισμός δεν έγινε αισθητός με τη μέγιστή του ένταση. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 455, των αγνοουμένων σε 21 και των τραυματιών σε 2.412.

Το παλιό Αργοστόλι

Πόλεις ολόκληρες καίγονται και κατάκεινται σε ερείπια, ο αριθμός των θυμάτων είναι ανυπολόγιστος και οι επιζώντες φεύγουν έντρομοι.
«Τα Νέα», Πέμπτη 13 Αυγούστου 1953.

Το προσεισμικό Αργοστόλι ήταν πόλη καμάρι με τα επιβλητικά αρχοντικά και τα μέγαρά του, με τις ιταλικές επιρροές στην αρχιτεκτονική των σπιτιών του με αναγεννησιακά και μπαρόκ στοιχεία. Περιτριγυρισμένη από τη λιμνοθάλασσα του Κουτάβου, το Αργοστόλι σήμερα είναι μια πόλη φροντισμένη και νοικοκυρεμένη. Με δωρεές από μεγάλους Κεφαλονίτες αποκαταστάθηκαν τα περισσότερα οικοδομήματα του παρελθόντος. Η ιστορία της πόλης ως πρωτεύουσας του νησιού ξεκινά το 1757, όταν ο Βενετσιάνος προβλεπτής Alberto Magno μετέθεσε την έδρα του νησιού από το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου στο ασήμαντο ως τότε Αργοστόλι, στην περιοχή της αρχαίας Κράνης, ενός από τα πιο ισχυρά βασίλεια της Κεφαλονιάς.

Πολύ σύντομα η νέα πρωτεύουσα μεταβλήθηκε σε εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο και οι πρώτοι καραβοκύρηδες εξελίχθηκαν στους σημερινούς εφοπλιστές. Η περίοδος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας τελείωσε το 1797, με την εισβολή των γαλλικών στρατευμάτων στα Ιόνια Νησιά. Η πόλη δοκιμάστηκε με το βομβαρδισμό το 1943 από τους Γερμανούς στη διάρκεια της Ιταλογερμανικής σύρραξης και ισοπεδώθηκε με τους σεισμούς του 1953. Τα παλιά ψηλά κτίρια και καμπαναριά δεν υπάρχουν πια. Από τα παλιά δημιουργήματα της βρετανικής περιόδου έχουν σωθεί στο λιμάνι η γέφυρα του Δράπανου που ενώνει το Αργοστόλι με την απέναντι ακτή.

Παλιοί οικισμοί

Δρόμοι παλιοί που αγάπησα και μίσησα ατέλειωτα
Κάτω απ’ τους ίσκιους των σπιτιών να περπατώ.
Νύχτες των γυρισμών αναπότρεπτες κι η πόλη νεκρή
Την ασήμαντη παρουσία μου βρίσκω σε κάθε γωνιά
Κάμε να σ’ ανταμώσω, κάποτε, φάσμα χαμένο του πόθου μου
Κι εγώ ξεχασμένος κι ατίθασος να περπατώ κρατώντας
Ακόμα μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες.
(Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς
Να γνωρίζω κανένανε κι ούτε
Κανένας με γνώριζε)
Μανόλης Αναγνωστάκης

Παλιά αρχοντικά, μελισσόκηποι με πέτρινες κυψέλες, παλιά καφενεία, παλιές εκκλησιές δείχνουν την παλιά αρχιτεκτονική και την παράδοση του τόπου. Ενας από τους σχετικά καλά διατηρημένους παλιούς οικισμούς που οι κάτοικοι αποφάσισαν να τους εγκαταλείψουν και να χτίσουν αλλού τα νέα τους σπίτια είναι τα Φάρσα, 8 χλμ από το Αργοστόλι, όπου μέσω ενός προγράμματος κάτοικοι και φορείς προσπαθούν να τον ξαναφτιάξουν.

Για να επισκεφτείτε το χωριό θα πάρετε τη στροφή στο τέλος του νέου χωριού και θα ανεβείτε στον παλιό οικισμό. Ο άλλος δρόμος που ξεκινά πριν από το χωριό καθώς έρχεστε από το Αργοστόλι, στην επόμενη στροφή για Δαυγάτα, είναι πολύ στενός και επικίνδυνος. Άλλος παλιός οικισμός είναι τα παλιά Βλαχάτα, (ο σημερινός Καραβόμυλος) στην περιοχή της Σάμης. Από τον κεντρικό δρόμο από Σάμη προς Καραβόμυλο, στο πρώτο στενό θα στρίψετε δεξιά προς το βουνό. Στην αρχή θα αντικρύσετε πέτρες σκόρπιες και μετά στον ελαιώνα οι πέτρες γίνονται μισογκρεμισμένοι τοίχοι και πιο πάνω, φανερώνεται μια κάμαρα, η πλατεία και τα παλιά αρχοντικά. Στην κοινότητα των Ομαλών, στο δρόμο για την Μονή Αγίου Γερασίμου, τα παλιά Βαλσαμάτα είναι ένας ακόμη παλιός οικισμός.

Αναμνήσεις

«Όταν συνέβη ο σεισμός ήμουν στην αυλή του σπιτιού μας από όπου και άρχισα να τρέχω προς τον κήπο. Ένας τοίχος έπεσε εμπρός στα μάτια μου. Η γη κουνιόταν πάνω, κάτω, δεξιά και αριστερά. Ήταν τόσο μεγάλο το τράνταγμα που έχασα την ισορροπία μου. Είδα το σπίτι μου να καταρρέει μπροστά στα μάτια μου. Γύρισα για να δω τι γίνεται στο Ληξούρι αλλά το μόνο που μπορούσα να διακρίνω ήταν σκόνη και καπνό από τα συντρίμμια. Όταν ο καπνός εξαφανίστηκε, το μόνο που είχε μείνει ήταν πεσμένες πέτρες», θυμάται ο Σπύρος Τουμαζάτος, κάτοικος του χωριού Φάρσα.

«Όταν έγινε ο σεισμός βοηθούσα τον γείτονά μου να μαζέψει σταφύλια. Θυμάμαι τις καμπάνες της εκκλησίας να χτυπούν έξαλλα. Η δυνατή δόνηση του σεισμού προκάλεσε την κατάρρευση του καμπαναριού και μετά επικράτησε μια ησυχία. Μετά άκουσα φωνές και ουρλιαχτά τριγύρω μου. Όλοι είχαμε πανικοβληθεί. Θυμάμαι μια κυρία να φωνάζει το όνομά μου «Νίκη, Νίκη!« και εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι ήμουν δίπλα σε μελίσσια. Έχοντας τις μέλισσες να τριγυρίζουν γύρω μου δεν γνώριζα προς ποιά κατεύθυνση να πάω», θυμάται η Νικολέτα Τουμαζάτου.

«Μια ευχή»

Με το στόχο να ξαναγίνει το χωριό Φάρσα όπως παλιά, πριν το σεισμό, εργάζονται οι κάτοικοι του χωριού των ναυτικών, σε συνεργασία με τον διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό «A W.I.S.H.». Εμπνευστής του προγράμματος ο Νίκος Ζαφειράτος, καθηγητής πανεπιστημίου στην Ουάσιγκτον, Κεφαλονίτης στην καταγωγή. Ομάδες ξένων φοιτητών, έχουν φτιάξει μελέτη για την ανάπλαση του χωριού και ερευνούν μεθόδους πώς θα ξαναχτιστούν τα παλιά σπίτια με σύγχρονα υλικά και πώς μπορεί να λειτουργήσει ξανά το χωριό με εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Μία από τις ιδέες τους είναι μερικά από τα δωμάτια των σπιτιών να χρησιμοποιηθούν ως ξενώνες. «Κοιτάξαμε τις στέρνες στις σκεπές των σπιτιών που μάζευαν νερό από τη βροχή και μελετήσαμε τον τρόπο τής τότε ζωής…

Πρέπει να καταλάβουνε τα παιδιά πώς ζούσαν τότε οι κάτοικοι», λέει ο κ. Ζαφειράτος. Οι κάτοικοι έχουν φυλάξει αγροτικά εργαλεία και παλιά αντικείμενα που περιμένουν να γυρίσουν στις θέσεις τους. Τα περισσότερα σπίτια δεν τα έριξε ο σεισμός, αλλά ο χρόνος. «Πρώτος στόχος μας είναι να αλλάξει ο χαρακτηρισμός του χωριού από ερειπιώνας», λέει ο πρόεδρος του χωριού Άγγελος Μπενετάτος, που συνεχίζει το όραμα του Αντώνη Τρίτση να γίνει το χωριό όπως ήταν.

«Θα ήθελα να ξαναδώ το χωριό χτισμένο όπως ήταν, καθώς επίσης και το ναυτικό μουσείο του χωριού μας χτισμένο και εν λειτουργία. Μου λείπει η συντροφικότητα που είχαμε όλοι μεταξύ μας στο παλιό χωριό. Πριν τη δύση του ηλίου όλοι τρέχαμε στο σπίτι να πλυθούμε και να ετοιμαστούμε για να συναντηθούμε στο καφενείο στην πλατεία. Πίναμε το κρασάκι μας και χαλαρώναμε, έπειτα πηγαίναμε στο σπίτι μας γύρω στις οχτώ ή στις εννέα για ύπνο. Η παλιά πλατεία μπορεί να ξαναχτιστεί όπου οι κάτοικοι θα μπορούν να συναντιούνται, και να απολαμβάνουν τη θέα», λέει ο Διονύσιος Βουτσινάς, κάτοικος του οικισμού.

Ο περίπατος στον παλιό οικισμό στα Φάρσα

Η βόλτα στον παλιό οικισμό Φάρσα διαρκεί δύο ώρες και θα πάρετε μια γεύση από την παλιά Κεφαλονιά. Από το σημερινό χωριό προχωράτε προς τα πάνω και θα οδηγηθείτε στο μονοπάτι για το Παλιό Χωριό. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, αφού το περπάτημα γίνεται πάνω σε πέτρες και ερείπια, αλλά κυρίως πρέπει να αντιληφθείτε το χώρο ως ένα «υπαίθριο ιστορικό μουσείο», καθώς τα Φάρσα είναι από τους πιο καλά καλοδιατηρημένους παλιούς οικισμούς του νησιού. Με θέα τον κόλπο του Αργοστολίου, θα δείτε μια παραδοσιακή στέρνα, πέτρινα αλώνια, το παλιό καφενείο με έναν μικρό φούρνο με καμινάδα στο εσωτερικό του βόρειου τοίχου. Επίσης θα δείτε το σχολείο, ένα ελαιοτριβείο και τον παλιό μελισσόκηπο με τις πέτρινες κυψέλες (χρονολογίας 1875).

Το Κοργιαλένειο Ίδρυμα

Το Κοργιαλένειο Ίδρυμα Κεφαλληνίας, κληροδότημα του μεγάλου ευεργέτη του νησιού Μαρίνου Κοργιαλένιου, λειτουργεί στο Αργοστόλι από το 1924. Το παραδοσιακό κτίριο, στο οποίο στεγαζόταν, γκρεμίστηκε με τους μεγάλους σεισμούς του 1953. Στη Βιβλιοθήκη υπάρχουν 30.000 και πλέον παλαιές εκδόσεις, από το τέλος του 15ου αιώνα, εκδόσεις Λειψίας, Παρισίων, Βενετίας, Μιλάνου και σπάνια χειρόγραφα, χρονολογούμενα από τον 12ο αιώνα. Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείου Αργοστολίου στεγάζεται κάτω από τη Βιβλιοθήκη. Το αρχειακό υλικό του απεικονίζει το ιστορικό παρελθόν του νησιού, από τον 15ο αιώνα μέχρι και τους σεισμούς του 1953. Βρίσκονται εκθέματα από την ανώτερη κοινωνική τάξη, αντικείμενα τέχνης, χειρόγραφα, ιστορικά ντοκουμέντα, χαρακτικά, φωτογραφίες, αντικείμενα λατρείας , ενδυμασίες, έπιπλα, προσωπογραφίες αντικείμενα οικιακού χαρακτήρα και αντικείμενα συνδεδεμένα με την αγροτική ζωή. Το Ίδρυμα λειτουργεί από το πρωί στις 8.30 έως το βράδυ στις 20:30.

Κείμενο – Φωτογραφίες: Γιάννης Σεφεριάδης

Πηγή: ΑΠΕ

helectra