Συστηματικές δακτυλιώσεις πουλιών (από μία έως τρεις φορές το μήνα, κυρίως κατά τις πρωινές ώρες) πραγματοποιούνται, από το Μάιο του 2007 έως σήμερα, στο αγρόκτημα του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ), στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης. Σκοπός της δράσης αυτής είναι να βρεθούν και να καταγραφούν τα είδη πουλιών που αναπαράγονται, διέρχονται ή διαχειμάζουν στο αγρόκτημα. Για τη σύλληψη των πουλιών χρησιμοποιούνται ειδικά δίχτυα (mist nets) και σπανιότερα άλλου είδους παγίδες και έπειτα από περίπου δύο συνεχόμενα χρόνια έρευνας έχουν καταγραφεί στο αγρόκτημα 70 διαφορετικά είδη πουλιών, από τα οποία έχουν δακτυλιωθεί τα 50.
Όπως ανέφερε στο Εθνικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Σάββας Καζαντζίδης, εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, η πλειονότητα των πουλιών είναι στρουθιόμορφα είδη, όπως παπαδίτσες, σπίνοι, κοκκινολαίμηδες, αηδόνια, διάφορα είδη τσιροβάκων, φυλλοσκόπων κ.ά. Υπάρχουν και αρπακτικά είδη, όπως η γερακίνα, το σαΐνι και το βραχοκιρκίνεζο (που είναι ημερόβια) αλλά και ο μπούφος, η κουκουβάγια και ο νανόμπουφος (που είναι νυκτόβια). Οι μελισσοφάγοι, οι χαλκοκουρούνες, οι συκοφάγοι και οι τσαλαπετεινοί είναι από το πιο πολύχρωμα είδη του αγροκτήματος κατά τις μεταναστευτικές περιόδους, ενώ οι καρακάξες, οι κουρούνες, τα ψαρόνια αλλά και οι πράσινοι παπαγάλοι είναι από τα πιο θορυβώδη είδη. Ο πράσινος παπαγάλος είναι ένα εισαγόμενο είδος, που αφού ξέφυγε από κλουβιά, σταδιακά φαίνεται ότι προσαρμόστηκε στις κλιματικές συνθήκες της Ευρώπης κι έχει σχηματίσει αποικίες σε πολλές πόλεις ή ημιαστικές περιοχές.
Στο αγρόκτημα του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών έχουν παρατηρηθεί μικρά κοπάδια, 3-4 ατόμων, που έρχονται συχνά για αναζήτηση τροφής. Κάποια είδη, όπως η σχοινοποταμίδα και η βαλτοποταμίδα, βρέθηκαν μάλλον τυχαία στη δασική βλάστηση του αγροκτήματος, δεδομένου ότι είναι είδη των καλαμώνων. Πιθανόν να «λοξοδρόμησαν» λίγο από την κοίτη του ποταμού Ανθεμούντα που περνά πολύ κοντά από το αγρόκτημα. Αξίζει να αναφερθεί ότι τέσσερα είδη περιλαμβάνονται σε διάφορες κατηγορίες κινδύνου στο Κόκκινο Βιβλίο των απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας: η καμπίσια πέρδικα (που μάλιστα φωλιάζει στο αγρόκτημα), το ορτύκι, ο κισσόκουκος και η χαλκοκουρούνα (που παρατηρούνται κατά τη μετανάστευση).
Τουλάχιστον, διευκρινίζει ο κ. Καζαντζίδης, 1.000 πουλιά έχουν δακτυλιωθεί μέχρι σήμερα στο αγρόκτημα. Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά ήταν θαμνοφυλλοσκόποι (ποσοστό 22,4% του συνόλου των πουλιών που δακτυλιώθηκαν), και ακολουθούσαν οι καλόγεροι (ποσοστό 14,5%), οι σπίνοι (10,1%) και οι κοκκινολαίμηδες (7,7%). Τουλάχιστον 27 είδη φωλιάζουν ή είναι μόνιμα (δε μεταναστεύουν) στο αγρόκτημα, ενώ πολλά πουλιά περνούν από εκεί κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση, όταν μεγάλα κοπάδια, κυρίως από θαμνοφυλλοσκόπους, σταθμεύουν για λίγες ημέρες, κατά το ταξίδι τους προς την Αφρική, όπου διαχειμάζουν. Όμως, η μεγαλύτερη ποικιλία πουλιών καταγράφεται την άνοιξη, όταν πολλά είδη μεταναστεύουν από την Αφρική προς τις περιοχές αναπαραγωγής τους, στην Ελλάδα ή βορειότερα. Συνολικά, κατά τις μεταναστευτικές περιόδους έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 34 είδη. Κατά το χειμώνα, η ποικιλία των πουλιών είναι μικρότερη. Τουλάχιστον 14 είδη έρχονται εδώ από τις γειτονικές ορεινές περιοχές ή από τις βορειότερες χώρες για να ξεχειμωνιάσουν. Ανάμεσα σε αυτά είναι ο χρυσοβασιλίσκος και ο πυροβασιλίσκος, τα μικρότερα πουλιά της Ευρώπης (ζυγίζουν περίπου πέντε γραμμάρια) με τα πολύ χαρακτηριστικά χρώματα και τη συμπαθητική όψη. Συνολικά, κατά το χειμώνα, δεν καταγράφονται περισσότερα από 28 είδη στο αγρόκτημα.
Πολλά από τα πουλιά που δακτυλιώθηκαν στο αγρόκτημα, ξαναπιάστηκαν λίγες ημέρες ως λίγες εβδομάδες αργότερα. Από τις επανασυλλήψεις αυτές διαπιστώθηκε- σύμφωνα με τον ερευνητή- ότι κατά το χειμώνα τα πουλιά μένουν αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα στο αγρόκτημα για διαχείμαση (ως και τρεις μήνες). Επίσης, φαίνεται ότι το αγρόκτημα αποτελεί ιδανικό τόπο διαχείμασης μιας και τα πουλιά που παραμένουν εδώ παίρνουν συνεχώς βάρος, που σημαίνει ότι υπάρχει αρκετή τροφή.
Το αγρόκτημα του Ινστιτούτου έχει έκταση 291 στρέμματα και βρίσκεται σε μια πεδινή περιοχή, στην κοιλάδα του ποταμού Ανθεμούντα, στο νότιο τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης. Η ποικιλία της βλάστησης, με διάφορα είδη δένδρων, όπως δρυς, πεύκα, έλατα, φράξοι, κυπαρίσσια, κέδροι, αριές, φτελιές, που μελετώνται για πολλά χρόνια, καθώς και με λιβαδικά είδη που καλλιεργούνται συστηματικά, προσφέρει πολλές πηγές τροφής, ασφάλεια και θέσεις αναπαραγωγής για πολλά είδη πουλιών. Στην ευρύτερη περιοχή του αγροκτήματος επικρατούν οι αγροτικές καλλιέργειες (κυρίως ετήσιες), ενώ τα τελευταία χρόνια αυξάνουν οι βιοτεχνικές μονάδες που αντικαθιστούν σταδιακά τις καλλιέργειες.
Αποστόλης Ζώης
Πηγή: ΑΠΕ
helectra
Περιοδικον Ποικιλης Υλης 