Η τελευταία απόπειρα για ένα κινηματογραφικό πορτρέτο του Τζιμ Μόρισον έγινε από τον Ολιβερ Στόουν. Η ταινία «The Doors» (1991), με έναν εξαιρετικό Βαν Κίλμερ στον ρόλο της πιο αιρετικής περσόνας που πέρασε ποτέ από τη ροκ σκηνή, τα είχε όλα: sex-drugs-rock’n’roll. Της έλειπε το πιο σημαντικό: Η αλήθεια.
Το ντοκιμαντέρ του Τομ Ντιτσίλο «When you ‘re strange», που θα προβληθεί τον Σεπτέμβριο στις «Νύχτες Πρεμιέρας – ConnX», είναι χρυσωρυχείο αρχειακού υλικού. Περιέχει μέχρι και σκηνές από ταινία που είχε γυρίσει στην έρημο του Λος Αντζελες. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται έκτοτε τα υπόλοιπα μέλη του θρυλικού συγκροτήματος. Ο Ρόμπι Κρίγκερ, για παράδειγμα, ο κιθαρίστας των «Doors», έχει πει ότι «το σενάριο ήταν ηλίθιο και δεν έδειχνε πώς ήταν ο Τζιμ στην πραγματικότητα».
Στον αντίποδα της γκλαμουράτης -ελκυστικής κατά τα άλλα- αμερικανικής ταινίας, βρίσκεται το ντοκιμαντέρ «When you ‘re strange» του Τομ Ντιτσίλο («Φυσική ξανθιά», «Johny Suede» κ.ά.). Θα προβληθεί στο «16ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας, Νύχτες Πρεμιέρας-Conn Χ» (15 – 26 /9Σεπτ.).
Ο Ντιτσίλο ακολούθησε έναν διαφορετικό δρόμο από αυτόν που βλέπουμε συνήθως στα ντοκιμαντέρ. Απουσιάζουν οι συνεντεύξεις, όχι μόνο αυτών που έζησαν από κοντά τους «Doors», αλλά και των μελών του συγκροτήματος. Η μόνη μαρτυρία είναι το αρχειακό υλικό -από συναυλίες, πρόβες, ηχογραφήσεις- που παραχώρησαν η μητέρα της συντρόφου τού Μόρισον, Πάμελα Κέρσον, αλλά και η αδερφή του. Ο Ντιτσίλο έστησε ένα ντοκιμαντέρ που μοιάζει να εκτυλίσσεται στο ζωντανό παρόν με αφηγητή τον εξαιρετικό Τζόνι Ντεπ.
Οτοστόπ στην έρημο
Μέσα, όμως, στο «When you ‘re strange» υπάρχει ένα κρυμμένο διαμαντάκι, που ίσως ο ρόλος του δεν είναι τόσο ξεκάθαρος. Πρόκειται για την ταινία «HWY: An American Pastoral», που γύρισε ο Μόρισον το 1969 με τον Πολ Φεράρα στην έρημο Μοτζάβε, στο Λος Αντζελες. Στο πειραματικό αυτό φιλμάκι, ο Μόρισον υποδύεται έναν άντρα που κάνει οτοστόπ και διασχίζει με ένα σπορ αυτοκίνητο Shelby GT500 μια έρημο. Η πενηντάλεπτη ταινία -που βασίζεται στις εμπειρίες του ίδιου του Μόρισον όταν έκανε οτοστόπ στα φοιτητικά του χρόνια- δεν έχει παιχτεί ποτέ ολόκληρη. Σκόπευε να την προβάλει τον Οκτώβριο του 1969, αλλά η δολοφονία της Σάρον Τέιτ από τον Τσαρλς Μάνσον άλλαξε τα σχέδια. Αλλά και τις λίγες φορές που έχει προβληθεί, περιορίστηκε σε αποσπάσματα.
Το ίδιο ισχύει και στο «When you ‘re strange». Στο ντοκιμαντέρ χρησιμοποιούνται μόνο σκηνές όπου ο Μόρισον και ο Φεράρα δεν χρησιμοποίησαν στην ταινία τους. Ξεκινάει με ένα απόσπασμα όπου ο Μόρισον οδηγεί ένα σπορ αμάξι -πιο όμορφος από ποτέ, με γένια και μακριά μαλλιά- και ακούει στο ραδιόφωνο για τον θάνατό του – σκηνοθετικό τέχνασμα.
Η περιπλάνηση του Μόρισον στην έρημο έδωσε στον Ντιτσίλο τον συνδετικό κρίκο για το ντοκιμαντέρ του. Οι σκηνές εναλλάσσονται με τα πραγματικά στιγμιότυπα από τη μεγάλη καλλιτεχνική πορεία του.
Διότι το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει υλικό από το 1965, τότε που ο Τζιμ Μόρισον γνώρισε τον Ρέι Μανζάρεκ στο UCLA, όπου σπούδαζαν και οι δύο σινεμά, μέχρι τον θάνατό του το 1971, στο διαμέρισμα όπου έμενε με την Πάμελα στο Παρίσι. Μέσα σε αυτή την εξαετία έβγαλαν έξι δίσκους και έκαναν αμέτρητες συναυλίες. Το αρχειακό υλικό καταγράφει τη σταδιακή εξέλιξη του Μόρισον από έναν συνεσταλμένο νεαρό, ο οποίος ντρεπόταν που τραγουδούσε και ψέλλιζε με την πλάτη γυρισμένη στο κοινό, μέχρι τη μετάλλαξή του σε έναν προκλητικό περφόρμερ, που έβγαλε τα γεννητικά του όργανα στη σκηνή στην περίφημη συναυλία στο Μαϊάμι.
Παράλληλα με την πορεία του συγκροτήματος, και κυρίως του φρόντμαν, το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει και την αλλαγή της φυσιογνωμίας του κοινού. Από μουσικόφιλοι ροκάδες, που είχαν μυριστεί τους μουσικούς νεωτερισμούς των «Doors», εξελίχθηκαν σε αδηφάγους παρατηρητές που ήθελαν να γίνουν μάρτυρες των ακροτήτων στις οποίες οδηγούσαν τον Μόρισον το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.
«Ήταν δημιούργημα του ίδιου του του εαυτού», είπε ο Ντιτσίλο σε πρόσφατη συνέντευξή του. «Το καλύτερο ναρκωτικό του ήταν η κατασκευή του εαυτού του. Τίποτα δεν συγκρινόταν με αυτό το συναίσθημα. «Φτιαχνόταν» από τη φήμη του και την ικανότητα να κάνει και να λέει οτιδήποτε, όποτε ήθελε. Τελικά όλο αυτό υπερίσχυσε της επιθυμίας του να είναι απλώς ένας ποιητής».
Ο Μόρισον, άλλωστε, ίσως σε όλη του τη ζωή, πάσχιζε να ξεπεράσει την καταπίεση από τον στρατιωτικό πατέρα του, που είχε πολεμήσει στο Βιετνάμ. Και όσο μεσουρανούσε τόσο ο πατέρας του τον συμβούλευε να παρατήσει τη μουσική γιατί ήταν… ατάλαντος.
Μάνατζερ του εαυτού του
Ο Ντιτσίλο δεν αγιοποιεί τον Μόρισον. Εκεί που τον εξυψώνει ως έναν αρχαίο σαμάνο, την επόμενη στιγμή λέει ότι ήταν ένας ιδιοφυής άνθρωπος με ιδιοφυή στρατηγική! Το ντοκιμαντέρ, πάντως, ενθουσίασε τα εναπομείναντα μέλη του συγκροτήματος.
Ο Ρέι Μάνζαρεκ σχολίασε: «Ο Ολιβερ Στόουν παρουσιάζει τον Τζιμ σαν γόνο του σατανά χωρίς να πιάσει τον άγγελο που είχε μέσα του. Ενώ αυτό το ντοκιμαντέρ καταγράφει τόσο τη διονυσιακή πλευρά του όσο και την παράνοιά του. Στη σκηνή βρισκόμασταν όλοι σε μια πνευματική έκσταση που προκαλούσε ο ρυθμός της μουσικής».
Οι φαν του Μόρισον, όμως, ίσως απογοητευτούν. Το ντοκιμαντέρ δεν περιέχει τις καινούργιες πληροφορίες που θα ήθελαν. Είναι, πάντως, ένα χρυσωρυχείο αρχειακού υλικού. Αν κάνουμε τη σύγκριση με την ταινία του Ολιβερ Στόουν, το ντοκιμαντέρ βγαίνει κερδισμένο. Αντί να βλέπεις τον Βαν Κίλμερ να προσποιείται τον Μόρισον, είναι προτιμότερο να χαζεύεις τον ίδιο τον Τζιμ Μόρισον να σπαράζει, να κυλιέται και να σωριάζεται, σαν ένας σύγχρονος Διόνυσος, εκστατικός και εκστασιασμένος, ουρλιάζοντας… «father Ι want to kill you, mother Ι want to fuck you». *
ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ
Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
helectra
Περιοδικον Ποικιλης Υλης 